Spirulina: jak może wspomagać odporność, wydajność sportową i zdrowie?

Spirulina to niebiesko-zielona alga bogata w wiele składników odżywczych. Ten superfood zyskuje popularność na całym świecie dzięki jego ogólnym korzyściom zdrowotnym. Jest tak czczony, że dotarł nawet w kosmos, gdzie jest wykorzystywany przez astronautów. ^[1]

Nie musisz jednak przemierzać galaktyki, żeby odkryć doskonałe właściwości spiruliny. Możesz sobie na nią pozwolić, nawet mając twardy grunt pod stopami. Jest dostępna w formie praktycznych tabletek lub uniwersalnego proszku, który wzbogaci twoją dietę w bogactwo dobroczynnych składników odżywczych.

W tym artykule przeczytasz na temat wpływu spiruliny na:

Czym jest spirulina?

Spirulina to niebiesko-zielona alga, która rośnie w słodkiej i słonej wodzie. Obecnie jest wykorzystywana jako suplement diety w formie proszku lub tabletek i jest popularna ze względu na wiele korzyści zdrowotnych. Ze względu na jej korzystne działanie i zawartość wielu składników odżywczych i bioaktywnych substancji jest klasyfikowana nawet jako superfood.

Spirulina jest częścią diety ludzi od XVI wieku, kiedy francuscy naukowcy udokumentowali jej spożycie w formie suszonych na słońcu wodorostów przez rdzenną ludność afrykańską zamieszkującą tereny dzisiejszej Republiki Czadu. Według niektórych dowodów była również zbierana i sprzedawana przez Azteków w Ameryce Środkowej w tym okresie. ^[20]

Spirulina należy do grupy tak zwanych zielonych superfoodów, gdzie oprócz niej znajdziesz również wodorost chlorellę, zielony jęczmień i szpinak.

Jakie korzyści zdrowotne i efekty ma spirulina?

1. Ma działanie antyoksydacyjne

Jednym z głównych komponentów spiruliny jest substancja nazywana fikocyjaniną. Razem z chlorofilem odpowiada ona za niebiesko-zielony kolor. W badaniach wykazano, że spirulina ma działanie antyoksydacyjne i to właśnie obfitości fikocyjaniny przypisuje się niektóre z tych właściwości. Spirulina może w związku z tym pomagać organizmowi walczyć z wolnymi rodnikami, które są produkowane przez stres oksydacyjny. ^{[2, 3]}

Jako rezultat spirulina może być pomocna we wspieraniu ogólnego zdrowia i chronieniu przed różnymi chorobami związanymi ze stresem oksydacyjnym. Może on być odpowiedzialny za rozwój problemów zdrowotnych, które mogą prowadzić do nowotworu lub chorób metabolicznych. ^[24] 

Z czym łączyć spirulinę dla maksymalnego efektu?

• Witaminy, które należą do antyoksydantów – na przykład witamina C, która jest użyteczna również dla odporności lub witamina E.
• Selen – wspiera normalną produkcję spermy.
• Cynk – także jest korzystny dla zachowania zdrowia włosów i paznokci. Mężczyźni docenią jego wpływ na zachowanie normalnego poziomu testosteronu.
• Bioaktywne substancje, które mają właściwości antyoksydacyjne, takie jak kwercetyna, astaksantyna czy resweratrol.
• Kompleksowe suplementy, które oferują połączenie kilku antyoksydantów.

2. Ma działanie immunomodulujące

Spirulina wpływa także na układ odpornościowy na kilka sposobów. Fikocyjanina zawarta w spirulinie również wydaje się mieć właściwości przeciwzapalne. W rzeczywistości wpływa na produkcję cytokin, czyli substancji, które wpływają na procesy zapalne w organizmie. Spirulina ma także korzystny wpływ na mikrobiom jelitowy dzięki substancjom, które zawiera. Obecnie dobrze wiemy, że mikrobiom pełni ważną rolę w funkcjach odpornościowych organizmu. Spirulina zawiera również witaminy B, takie jak witamina B6 czy B12, witamina A, cynk i żelazo, które są jednymi z substancji, które wspierają poprawne funkcjonowanie układu odpornościowego. ^[2] 

Z czym łączyć spirulinę dla maksymalnego efektu?

• Witamina C, witamina D i kwas foliowy – mają udowodniony pozytywny wpływ na mechanizmy obronne organizmu.
• Aminokwasy omega-3 – działają przeciwzapalnie i pomagają białym krwinkom zwalczać patogeny.
• Probiotyki – zadbaj odpowiednio o skład mikrobiomu jelitowego.
• Imbir, echinacea i inne suplementy ziołowe – mają korzystny wpływ na układ odpornościowy.
• Kompleksowe multiwitaminy i multiminerały – połącz kilka aktywnych substancji, które wspomogą odporność.

Te produkty mogą Cię zainteresować:

3. Pozytywnie wpływa na zdrowie układu sercowo-naczyniowego

Ta niebiesko-zielona alga ma pozytywny wpływ na zdrowie serca. Badania wykazały, że może pomagać obniżyć poziom triacylogliceroli (najpowszechniejszego rodzaju tłuszczu w organizmie człowieka) i cholesterolu LDL (złego) i odwrotnie, zwiększyć poziom cholesterolu HDL (dobrego), który z kolei pomaga zachować poprawne funkcjonowanie i zdrowie układu sercowo-naczyniowego. ^[3]

Ponadto ma pozytywny wpływ na serce dzięki swojej zdolności obniżania ciśnienia krwi. Naukowcy wykazali, że stosowanie 1-8 g spiruliny dziennie przez okres od 2 do 12 tygodni obniża zarówno skurczowe, jak i rozkurczowe ciśnienie krwi, szczególnie u osób z wysokim ciśnieniem krwi. Potwierdzają to ustalenia zespołu naukowców z Uniwersytetu w Salerno, którzy odkryli, że spirulina może być korzystna dla osób z nadciśnieniem (wysokie ciśnienie krwi) i hiperlipidemią (podwyższony poziom tłuszczów we krwi, w tym cholesterolu i trójglicerydów). ^{[6, 23]}

Z czym łączyć spirulinę dla maksymalnego efektu?

• Aminokwasy omega-3 – są korzystne dla serca i zdrowia naczyniowego.
• Błonnik, taki jak babka płesznik lub glukomannan – może wiązać tłuszcze i kwasy żółciowe, pomagając obniżyć poziom cholesterolu.
• Chitozan – rozpuszczalny błonnik, który w jelitach przyjmuje żelową konsystencję i dzięki temu pomaga spowolnić wchłanianie tłuszczu.
• Zdrowy styl życia, który uwzględnia zróżnicowaną i zbilansowaną dietę, regularną aktywność fizyczną, dobrej jakości sen i w odpowiedniej ilości, również jest ważny dla optymalnego ciśnienia krwi.
• Cytrulina i arginina – dzięki swoim właściwościom i wpływowi na produkcję tlenku azotu (NO) mogą być pomocne w regulacji ciśnienia krwi.

4. Łagodzi objawy alergicznego nieżytu nosa

Spirulina może być pomocna także w łagodzeniu symptomów alergicznego nieżytu nosa. Według aktualnych badań jest to ogólnoświatowy problem zdrowotny, dotykający około 10-25% populacji. Jak wykazują badania, stosowanie tej niebiesko-zielonej algi może łagodzić symptomy takie jak kichanie, katar lub nieprzyjemne swędzenie. ^[7]

Co interesujące, jedno badanie wykazało, że spirulina była skuteczniejsza, niż cetyryzyna, lek przeciwhistaminowy stosowany w leczeniu alergii. Istnieje jednak wiele czynników, które mogą wpływać na rezultaty badania i w związku z tym to działanie spiruliny nie może być generalizowane. Jednocześnie zawsze niezbędne jest skonsultowanie się z lekarzem w sprawie jakichkolwiek schorzeń zdrowotnych. ^[8] 

Z czym łączyć spirulinę dla maksymalnego efektu?

• Witaminy o udowodnionym wpływie na układ odpornościowy, takie jak witamina C czy witamina D.
• Cynk – pomaga dbać o układ obronny organizmu.
• Antyoksydant kwercetyna – wykazano, że stabilizuje uwalnianie histaminy. ^[27]
• Kurkumina – tej substancji również przypisuje się pozytywne działanie w łagodzeniu objawów alergii. ^[28]
• Bromelaina – może pomagać łagodzić objawy alergicznego nieżytu nosa, ma właściwości mukolityczne i może pomagać udrażniać zatkane zatoki. ^[29]

5. Może być korzystna w leczeniu anemii

Badania sugerują, że spirulina może być korzystna także w leczeniu anemii. Anemia to stan charakteryzujący się obniżoną liczbą czerwonych krwinek we krwi i może powodować różne komplikacje zdrowotne, włączając wydłużone zmęczenie lub osłabienie. Najczęściej powoduje ją niedobór żelaza, ale i także innych mikroelementów, takich jak witamina B12. Jednak i inne czynniki, takie jak chroniczne stany zapalne, także mogą przyczyniać się do powstania anemii. ^[25]

Anemia występuje głównie (ale nie wyłącznie) u osób starszych. Do pozostałych grup ryzyka zaliczają się kobiety w ciąży, dzieci, kobiety z obfitym krwawieniem miesiączkowym, osoby często oddające krew lub osoby z chorobami przewodu pokarmowego, takimi jak celiakia, wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy choroba Leśniowskiego-Crohna. ^[25]

Spirulina zawiera znaczącą ilość żelaza i nie zawiera substancji, które zaburzałyby jego wchłanianie. Może w związku z tym pomagać zapewniać optymalne spożycie żelaza i jest również odpowiednim źródłem tego minerału dla osób, które polegają wyłącznie na roślinnych źródłach żelaza w swojej diecie. ^{[9, 19]}

Z czym łączyć spirulinę dla maksymalnego efektu?

• Ponadto są również inne witaminy i minerały, które wspierają produkcję czerwonych krwinek i hemoglobiny, takie jak witamina B12, żelazo i kwas foliowy.
• Witamina C – zwiększa wchłanianie żelaza

6. Może pozytywnie wpływać na siłę i wyniki sportowe

Wygląda na to, że spirulina może być także pomocna przy treningu i uprawnianiu sportu. Okazuje się, że suplementacja tej zielono-niebieskiej algi może pozytywnie wpływać i zwiększać siłę mięśni oraz wytrzymałość. Jedno z badań wykazało, że suplementacja spiruliny była w stanie poprawić zużycie tlenu podczas wysiłku na rowerze, więc może działać jako wsparcie ergogeniczne, które poprawia wydolność sportową. Dzieje się tak, bo im większa ilość tlenu, którą przyjmujemy i zużywamy, tym lepsza nasza wydolność. ^{[10 – 11]}

Kolejne badanie skupiało się na działaniu suplementacji u rowerzystów przez 21 dni. Wykazało ono, że spirulina wspierała redukcję poziomu kwasu mlekowego oraz obniżanie tętna, jednocześnie zwiększając maksymalną i średnią ilość energii. ^[5]

Z czym łączyć spirulinę dla maksymalnego efektu?

• Kreatyna – może pomagać zwiększać wydajność fizyczną podczas intensywnych ćwiczeń, ponieważ wspiera odnowę ATP, które jest źródłem energii dla mięśni.
• Kofeina – pomoże pobudzić Cię przed treningiem oraz utrzymać koncentrację i czujność.
• Arginina i cytrulina – mogą pomóc w przygotowaniu i rozruszaniu mięśni przed treningiem.
• Beta-alanina – produkowana jest z niej karnozyna, która pomaga regulować zakwaszenie mięśni podczas wysiłku.
• Kompleksowe przedtreningówki zawierają połączenie substancji, które przygotują twoje ciało na ćwiczenie.

7. Może pomagać utrzymać poziom cukru we krwi

Niektóre badania wskazują na powiązanie spiruliny z obniżaniem poziomu cukru we krwi (glikemia). Meta-analiza kilku badań wykazała, że spirulina w dawkach wahających się od 0,8 do 8 g dziennie może wspierać obniżanie poziomu cukru we krwi u osób z cukrzycą typu drugiego. Wyniki obecnych badań pokazują, że spożywanie spiruliny jest kojarzone z pozytywnym wpływem na kontrolę glikemiczną. Według zespołu włoskich badaczy spirulina może być korzystna dla osób z cukrzycą i może być kolejnym składnikiem do ogólnej kontroli cukrzycy typu drugiego. ^{[4, 12, 23]}

Z czym łączyć spirulinę dla maksymalnego efektu?

• Błonnik – taki jak babka płesznik lub glukomannan, może spowolnić wchłanianie cukru do krwioobiegu.
• Beta-glukany – pochodzące z owsa lub jęczmienia, pomagają ograniczyć wzrost poziomu cukru we krwi po spożyciu posiłku.
• Arginina – wspiera regulację poziomu cukru we krwi. ^[30]
• Chrom – wspiera zachowanie normalnego poziomu cukru we krwi.

8. Wspiera zdrowie skóry

Spirulina ma także korzystny wpływ na zdrowie skóry. Zawiera znaczącą ilość jodu, który wspiera utrzymanie normalnego stanu skóry. Wygląda także na to, że spirulina może opóźniać oznaki starzenia się skóry. Jednym z tego powodów jest to, że pomaga ona zwiększyć produkcję kolagenu, ale rolę odgrywa tu także jej działania antyoksydacyjne. Wygląda więc na to, że spirulina może być korzystna pod kątem zdrowego starzenia się oraz jego opóźniania. ^{[13 – 14]}

Z czym łączyć spirulinę dla maksymalnego efektu?

• Kolagen – ma korzystny wpływ na zdrowie skóry.
• Witamina C – wspiera normalną produkcję kolagenu.
• Witaminy, które wspierają zdrowie skóry, takie jak biotyna (witamina B7), niacyna (witamina B3), ryboflawina (witamina B2) i witamina A.
• Cynk – ma pozytywny wpływ na kondycję skóry.

Jakie jeszcze zalety ma spirulina?

• Wspiera naturalną detoksykację organizmu – spirulina jest często spożywana, by oczyścić organizm. Jednakże współczesna nauka wskazuje na to, że potrzeba więcej badań w tym temacie. Niektóre badania sugerują jednak, że spirulina może być pomocna w usuwaniu metali ciężkich z organizmu. Jedno badanie wykazało, że, spirulina przyjmowana z cynkiem była pomocna w usuwaniu arsenu u pacjentów z chronicznym zatruciem tym toksycznym pierwiastkiem półmetalicznym. Dodatkowo wykazano, że spirulina może pomagać w dbaniu o zdrowie wątroby, co może wspierać naturalne oczyszczanie organizmu, bo jest ona jednym z głównych organów usuwających toksyny z organizmu. ^{[15 – 16]}
• Wspiera zdrowie mózgu – badania wskazują także na pozytywny wpływ spiruliny na wsparcie normalnego funkcjonowania mózgu i rozwoju układu nerwowego. ^[17]
• Może być korzystna przy infekcjach drożdżakowych – spirulina może być również pomocna w leczeniu przerostu drożdżaków Candida w organizmie, co prowadzi do infekcji drożdżakowych. ^[18]
• Wspiera zdrowie tarczycy – spirulina zawiera znaczącą ilość jodu, który wspiera produkcję hormonów tarczycy oraz jej normalne funkcjonowanie.
• Pomaga zmniejszać zmęczenie – dzięki swojej zawartości minerałów, takich jak żelazo i magnez, jak i również niektórych z witamin B, takich jak witamina B12, spirulina może być korzystna także w zmniejszaniu zmęczenia i wyczerpania.

Co zawiera spirulina?

Spirulina charakteryzuje się zróżnicowaną gamą makroskładników, mikroskładników i innych substancji bioaktywnych. Zawiera znaczącą ilość protein, a także ma zróżnicowaną proporcję minerałów i witamin. Specyficzna zawartość składników odżywczych zależy od różnych czynników, takich jak typ spiruliny, ale także od miejsca jej hodowania. Poniżej prezentujemy ich uśrednione wartości.

Białko

To tego makroskładnika spirulina zawiera najwięcej. Białko stanowi średnio 55-70% jej suchej wagi. To wysokiej klasy białko roślinne o wysokiej wartości biologicznej oraz wchłanianiu. Te białka mają wysokiej jakości spektrum aminokwasowe. Zawierają wszystkie aminokwasy egzogenne, które organizm musi mieć dostarczane poprzez pokarm lub suplementy. ^{[19 – 20]}

Tłuszcze

Spirulina ma względnie niską zawartość tłuszczu. Ten makroskładnik odżywczy stanowi około 9 – 15% jej suchej wagi. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe (PUFA) również występują w spirulinie. Jest ona także źródłem kwasów tłuszczowych omega-3 (FA) w postaci kwasu linolenowego, FA omega-6 kwasu gamma-linolenowego oraz nienasyconego kwasu oleinowego.^{[19 – 20]}

Węglowodany

Węglowodany stanowią względnie niską część składu spiruliny. Ten makroskładnik stanowi średnio 10 – 19% suchej wagi spiruliny. Zawiera ona także błonnik, średnio około 3 – 4 g/100 g. ^[20]

Średnia zawartość mikroelementów w spirulinie

Wartości odnoszą się do spiruliny w proszku

Wartości odżywcze	100 g
Wartość energetyczna	290 kcal
Białko	57,5 g
Węglowodany	23,9 g
Tłuszcz	7,7 g
Błonnik	3,6 g

Witaminy

Spirulina jest bogata w witaminy. Zawiera witaminy B, takie jak witamina B1, B3, B6 i B12. Pośród nich wyróżnia się szczególnie ze względu na swoją zawartość witaminy B12, która zwykle występuje głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego. To sprawia, że spirulina jest odpowiednim źródłem tej witaminy dla wegan. Spirulina jest także dobrym źródłem beta-karotenu, który jest przekształcany w witaminę A po wchłonięciu. Ponadto zawiera również witaminę K. ^[19]

Minerały

Spirulina jest także bogata w minerały. Najważniejszymi z tych nieorganicznych składników odżywczych są żelazo, wapń i fosfor. Jest doskonałym roślinnym źródłem żelaza dla wielu osób, które nie spożywają produktów pochodzenia zwierzęcego. Podczas gdy inne roślinne źródła żelaza zawierają również fityniany i szczawiany, które zmniejszają jego wchłanianie, spirulina ich nie zawiera, więc wspiera w spożyciu tego minerału. Dla porównania, rośliny powszechnie uważane za źródła żelaza zawierają średnio od 150 do 200 mg/kg, podczas gdy niebiesko-zielone algi zawierają średnio od 580-1,800 mg/kg. Spirulinę charakteryzuje także jej relatywnie wysoka zawartość jodu, który jest korzystny dla zdrowia tarczycy. Ponadto spirulina zawiera również inne minerały, takie jak magnez, cynk, selen, potas i sód. ^[19]

Inne substancje bioaktywne

Ta popularna niebiesko-zielona alga zawiera także składniki aktywne. Wśród nich znajduje się na przykład wspomniany już antyoksydant fikocyjanina, ale także inne przeciwutleniacze, takie jak chlorofil i karotenoidy, takie jak beta-karoten czy zeaksantyna. ^[19]

Odkryj nasze bestsellery:

Jak stosować spirulinę?

Nie ma dokładnego protokołu dawkowania spiruliny, ale zazwyczaj zaleca się suplementację 2-10 g spiruliny na dzień. Możesz stosować ją w formie tabletek lub proszku. ^[20]

Tym, co sprawia, że spirulina jest tak popularna, poza korzyściami zdrowotnymi, jest jej wszechstronność. Na przykład spirulinę w proszku można dodać do różnych przepisów, aby wzbogacić swoją dietę. Przedstawiamy kilka porad:

• wymieszaj spirulinę z wodą lub sokiem owocowym,
• możesz dodać ją do owocowych lub warzywnych koktajli,
• dodaj ją do jogurtu lub owsianki śniadaniowej,
• można nią także posypać sałatki, zupy lub inne dania,
• wymieszaj ją z domowym puddingiem,
• Możesz ją wykorzystać także do przygotowania słodkich przepisów, takich jak muffiny, naleśniki czy inne pyszności.

Jeśli zdecydujesz się na tabletki, to możesz je po prostu popić wodą.

Czy spirulina ma efekty uboczne?

Spirulina jest ogólnie uznawana za bezpieczny suplement diety. Badania wykazują, że przyjmowanie jej nie stanowi ryzyka dla zdrowia. Może być ona jednak zanieczyszczona substancjami, które mogą stanowić ryzyko. Należy więc dbać o jej odpowiednią jakość. Niskiej jakości spirulina, zanieczyszczona substancjami, takimi jak metale ciężkie, pestycydy, czy nieczystościami z wody, może powodować problemy z trawieniem, takie jak nudności, wymioty, czy gazy. ^[20]

Dla kogo spirulina nie jest odpowiednia?

Mimo że spirulina jest ogólnie bezpiecznym suplementem, to są grupy osób, które powinny jej unikać ze względu na różne powody:

• osoby przyjmujące leki rozrzedzające krew,
• alergicy, gdyż zdarzały się przypadki alergii na algi,
• kobiety w ciąży i karmiące piersią,
• osoby z chorobami autoimmunologicznymi. ^{[21 – 22]}

O czym warto pamiętać?

Spirulina to popularny suplement diety pełen protein, witamin, minerałów i innych składników bioaktywnych. Dzięki nim ta niebiesko-zielona alga ma wiele korzyści zdrowotnych. Jej właściwości i wpływ na zdrowie nadal są badane, ale wiemy już, że ma ona pozytywny wpływ na odporność, układ krążeniowy oraz na obniżanie poziomu cholesterolu i cukru we krwi. W połączeniu ze zbilansowaną i zróżnicowaną dietą może być doskonałym dodatkiem dla twojego zdrowia.

Czy masz jakieś doświadczenia ze spiruliną? Czy jest częścią twojej suplementacji lub przepisów? Jeśli ten artykuł był dla ciebie interesujący, to udostępnij go swoim znajomym, aby oni również poznali wiele korzyści zdrowotnych spiruliny. I kto wie, być może zainspirujesz ich, aby dołożyli wszelkich starań, aby zadbać o swoje zdrowie.

Źródła:

[1] FAIS, G., MANCA, A., BOLOGNESI, F., BORSELLI, M., CONCAS, A., BUSUTTI, M., BROGGI, G., SANNA, P., CASTILLO-ALEMAN, Y.M., RIVERO-JIMÉNEZ, R.A., BENCOMO-HERNANDEZ, A.A., VENTURA-CARMENATE, Y., ALTEA, M., PANTALEO, A., GABRIELLI, G., BIGLIOLI, F., CAO, G., GIANNACCARE, G. Wide Range Applications of Spirulina: From Earth to Space Missions. – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9143897/

[2] GROVER, P., BHATNAGAR, A., KUMARI, N., BHATT, N. A., NISHAD, K. D., PURKAYASTHA, J. C-Phycocyanin-a novel protein from Spirulina platensis- In vivo toxicity, antioxidant and immunomodulatory studies. – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7938138/

[3] NAEINI, F., ZAREZADEH, M., MOHITI, S., TUTUNCHI, H., MAMAGHANI, E.M., OSTADRAHIMI, A. Spirulina supplementation as an adjuvant therapy in enhancement of antioxidant capacity: A systematic review and meta-analysis of controlled clinical trials. – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34235823/

[4] LYMPAKI, F., GIANNOGLOU, M., MAGRIPLIS, E., BOTHOU, D.L., ANDREOU, V., DIMITRIADIS, G.D., MARKOU, G., ZAMPELAS, A., THEODOROU, G., KATSAROS, G., PAPAKONSTANTINOU, E. Short-Term Effects of Spirulina Consumption on Glycemic Responses and Blood Pressure in Healthy Young Adults: Results from Two Randomized Clinical Trials. – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9787962/

[5] GURNEY, T., BROUNER, J., SPENDIFF, O. Twenty-one days of spirulina supplementation lowers heart rate during submaximal cycling and augments power output during repeated sprints in trained cyclists. – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34399066/

[6] MACHOWIEC, P., RĘKA, G., MAKSYMOWICZ, M., PIECEWICZ-SZCZĘSNA, H., SMOLEŃ, A. Effect of Spirulina Supplementation on Systolic and Diastolic Blood Pressure: Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8468496/

[7] CINGI, C., CONK-DALAY, M., CAKLI, H., BAL, C. The effects of spirulina on allergic rhinitis. – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18343939/

[8] NOUROLLAHIAN, M., RASOULIAN, B,, GAFARI, A., ANOUSHIRAVANI, M., JABARI, F., BAKHSHAEE, M. Clinical comparison of the efficacy of spirulina platensis and cetirizine for treatment of allergic rhinitis. – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7416373/

[9] SELMI, C., LEUNG, P.S., FISCHER, L., GERMAN, B., YANG, C.Y., KENNY, T.P., CYSEWSKI, G.R., GERSHWIN, M.E. The effects of Spirulina on anemia and immune function in senior citizens. – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4012879/

[10] KALAFATI, M., JAMURTAS, A.Z., NIKOLAIDIS, M.G., PASCHALIS, V., THEODOROU, A.A., SAKELLARIOU, .G.K., KOUTEDAKIS, Y., KOURETAS, D. Ergogenic and antioxidant effects of spirulina supplementation in humans. – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20010119/

[11] GURNEY, T., SPENDIFF, O. Spirulina supplementation improves oxygen uptake in arm cycling exercise. – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7674321/

[12] HATAMI, E., GHALISHOURANI, S.S., NAJAFGHOLIZADEH, A., POURMASOUMI, M., HAD,I A., CLARK, C.C.T., ASSAROUDI, M., SALEHI-SAHLABADI, A., JOUKAR, F., MANSOUR-GHANAEI, F. The effect of spirulina on type 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis. – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8212345/

[13] LIU, P., LEE, M.K., CHOI, J.W., CHOI, Y.H., NAM, T.J. Crude protein from spirulina increases the viability of CCD‑986sk cells via the EGFR/MAPK signaling pathway. – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6317665/

[14] SHARAFELDEIN, K., AYESH, H., SALAMA, S. et al. The collagen enhancement by Spirulina extract in intrinsic and extrinsic skin aging in albino rat. – https://basicandappliedzoology.springeropen.com/articles/10.1186/s41936-023-00347-5#citeas

[15] MISBAHUDDIN, M., ISLAM, A.Z., KHANDKER, S., IFTHAKER-AL-MAHMUD, ISLAM, N., ANJUMANARA. Efficacy of spirulina extract plus zinc in patients of chronic arsenic poisoning: a randomized placebo-controlled study. – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16615668/

[16] MAZOKOPAKIS, E.E., PAPADOMANOLAKI, M.G., FOUSTERIS, A.A., KOTSIRIS, D.A., LAMPADAKIS, I.M,, GANOTAKIS, E.S. The hepatoprotective and hypolipidemic effects of Spirulina (Arthrospira platensis) supplementation in a Cretan population with non-alcoholic fatty liver disease: a prospective pilot study. – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4188938/

[17] SORRENTI, V., CASTAGNA, D.A., FORTINGUERRA, S., BURIANI, A., SCAPAGNINI, G., WILLCOX, D.C. Spirulina Microalgae and Brain Health: A Scoping Review of Experimental and Clinical Evidence. – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8224803/

[18] SOLTANI, M., KHOSRAVI, A.R., ASADI, F., SHOKRI, H. Evaluation of protective efficacy of Spirulina platensis in Balb/C mice with candidiasis. – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23518167/

[19] GUTIÉRREZ-SALMEÁN, G., FABILA-CASTILLO, L., CHAMORRO-CEVALLOS, G. Nutritional And Toxicological Aspects Of Spirulina (Arthrospira). – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26262693/

[20] Spirulina. – https://examine.com/supplements/spirulina/

[21] Blue-Green Algae. – https://medlineplus.gov/druginfo/natural/923.html

[22] JAMES, C.A., WELHAM, S. & ROSE, P. Edible algae allergenicity – a short report. – https://link.springer.com/article/10.1007/s10811-022-02880-2#citeas

[23] PRETE, V., ABATE, A.C., DI PIETRO, P., DE LUCIA, M., VECCHIONE, C., CARRIZZO, A. Beneficial Effects of Spirulina Supplementation in the Management of Cardiovascular Diseases. – https://www.mdpi.com/2072-6643/16/5/642

[24] Zaric, B.L., Macvanin, M.T., Isenovic, E.R. Free radicals: Relationship to Human Diseases and Potential Therapeutic applications. – https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1357272522001911?via%3Dihub

[25] Iron. – https://ods.od.nih.gov/factsheets/Iron-HealthProfessional/

[26] U.S. DEPARTMENT OF AGRICULTURE, food data central – https://fdc.nal.usda.gov/

[27] JAFARINIA, M., SADAT HOSSEINI, M., KASIRI, N., FAZEL, N., FATHI, F., GANJALIKHANI HAKEMI, M., ESKANDAR,I N. Quercetin with the potential effect on allergic diseases. – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7227109/

[28] HAFTCHESHMEH, S.M., MIRHAFEZ, S.R., ABEDI, M., HEYDARLOU, H., SHAKERI, A., MOHAMMADI, A., SAHEBKAR, A. Therapeutic potency of curcumin for allergic diseases: A focus on immunomodulatory actions. – https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0753332222010356

[29] Manzoor, Z., Nawaz, A., Mukhtar, H., Haq, I. Bromelain: Methods of Extraction, Purification and Therapeutic Applications. – https://www.scielo.br/j/babt/a/sqJsWgp9PVL9XN3k7R6yT5G/?lang=en#

[30] Arginine. – https://examine.com/supplements/arginine/research/#8lrKB29-interactions-with-glucose-metabolism