Jak prawidłowo przechowywać żywność, aby jak najdłużej zachowała świeżość?

Ile razy Ty i Twój portfel płakaliście z powodu niepotrzebnego marnowania żywności? Jak wtedy po odkryciu zwiędłej, smutno wyglądającej sałaty lub kilku kolendr, zapomnianego jogurtu, który prawie sam wyszedł z lodówki czy mąkę, w którą nowe życie tchnęły szkodniki? Czasem za niepotrzebnym wyrzucaniem jedzenia stoi zapomnienie, czasem przeliczenie się podczas zakupów, ale często jest to też wina nieodpowiedniego przechowywania, które skraca „żywotność” żywności.

Być może nawet nie zdajesz sobie sprawy z tego, że robisz coś źle podczas przechowywania żywności, a może nadal przechowujesz pomidory w lodówce. Poruszymy również ten temat i przedstawimy Ci prosty przewodnik po odpowiednim przechowywaniu żywności tak, aby Twoje jedzenie pozostało jak najdłużej w dobrym stanie. W ten sposób nigdy nie będziesz musiał wyrzucać tych drogich jagód, które nabawiły się nowego wykończenia w postaci pleśni. W rezultacie, zaoszczędzisz dużo pieniędzy, przedłużysz ich żywotność i zachowasz wspaniały smak, wartości odżywcze, a także zdrowotność swojej żywności.

Marnowanie żywności jest problemem globalnym. Według badań, ludzie myślą, że wyrzucają do swoich koszy na śmieci znacznie mniej jedzenia niż w rzeczywistości. Na całym świecie około 1/3 wyprodukowanej żywności nie zostanie wykorzystana w kuchni. Ta ilość wystarczyłaby na wyżywienie około 3 miliardów ludzi. Przeciętny Europejczyk wyrzuca od 96 do 115 kg żywności rocznie. Konsekwencje takiego marnowania żywności mają wpływ na zwiększoną produkcję wody, energii i gazów cieplarnianych, co nie jest dobre dla naszej planety. Kiedy nauczysz się prawidłowo przechowywać żywność, zrobisz coś nie tylko dla siebie, ale także dla środowiska. [1-2]

6 najważniejszych zasad przechowywania żywności

Zanim rozpakujesz w domu torbę z zakupami i poukładasz artykuły spożywcze w odpowiednich miejscach, cofnij się i zaplanuj zakupy. W dzisiejszych czasach, nie ma potrzeby gromadzenia ogromnych zapasów żywności. Szczególnie świeżej, takiej jak jogurty, sery czy mięso, weź pod uwagę nie tylko wielkość swojej lodówki, ale i żołądka.

Jeśli interesuje Cię dokonywanie właściwych wyborów i kupowanie produktów żywnościowych, przeczytaj nasz artykuł 7 Wskazówek, Jak Dokonywać Właściwych Wyborów i Kupować Produkty Żywnościowe.

1.Przechowuj żywność zgodnie z informacją podaną na opakowaniu

Jeśli nie masz pewności, gdzie należy przechowywać daną żywność, poszukaj odpowiedzi na opakowaniu. Sposób przechowywania jest informacją, którą producenci są zobowiązani zapewnić. W przypadku żywności nieopakowanej (świeże owoce, warzywa…) będziemy musieli poradzić sobie z tym sami, co przyjdzie Ci z łatwością po przeczytaniu naszego artykułu.

2.Zwracaj uwagę na datę ważności.

Jedną z przyczyn niepotrzebnego marnowania żywności jest to, że wiele osób nie zna różnicy między „spożyć przed” a datą minimalnego okresu przydatności do spożycia. Więc żywność jest wyrzucana mimo, że nadal może być spożywana. Termin „spożyć przed” jest powszechnie spotykany w przypadku świeżych produktów, takich jak mięso czy nabiał. Natomiast żywność o długim terminie przydatności do spożycia, taka jak ryż, mąka czy granola, posiada datę minimalnego terminu przydatności do spożycia. W przypadku tych produktów, można je spożywać po upływie tej daty, należy tylko sprawdzić ich stan (uszkodzone opakowanie, obecność szkodników, wygląd i zapach). Jeśli podczas sprzątania spiżarni znajdziesz ryż, którego termin przydatności do spożycia minął kilka miesięcy temu i nie ma w nim szkodników, możesz go bezpiecznie spożyć. Natomiast jeśli mole zaznaczyły swoje terytorium w ryżu, prawdopodobnie nie jest to dobry pomysł na jego spożycie i możesz go wyrzucić lub skompostować. [3]

3. Umieść produkty w spiżarni zgodnie z ich terminem przydatności do spożycia

Jeśli dobrze orientujesz się już w datach ważności żywności, uporządkuj je odpowiednio. Dla tych produktów, które już migają wyimaginowanym czerwonym światłem o zbliżającej się dacie ważności, zrób miejsce z przodu i miej na nie oko, a będziesz wiedzieć, że wkrótce staną się produktami w Twoim menu. Żywność o dłuższym terminie przydatności do spożycia może czekać na swoją szansę bardziej z tyłu.

W ten sposób będziesz mieć lepszy przegląd i nie zjesz nowo zakupionego sera, a za kilka dni przekonasz się, że możesz spokojnie zjeść ser z ostatniego zakupu, który już wydaje się mieć najlepsze za sobą i przez to musisz go wyrzucić.

4. Oddziel żywność świeżą od przetworzonej

Dotyczy to zwłaszcza lodówki, w której powinny być przechowywane pudełka z gotowanymi potrawami i świeże produkty oddzielnie, z których później przyrządzimy złożony posiłek. Miejsce na nieprzetworzoną, świeżą żywność powinno znajdować się na dole lodówki, aby, na przykład nie doszło do sytuacji, w której sok z surowego mięsa zacznie kapać na inne produkty spożywcze. Dzięki temu unikniemy ryzyka zakażenia krzyżowego. Trzymając produkty w lodówce z dala od siebie, zapobiegasz przeskakiwaniu różnych niechcianych szkodników z jednej żywności na drugą, aby nie zamienić lodówki w park rozrywki. [4]

5. Zachowaj szczególną ostrożność w przypadku żywności wysokiego ryzyka

Ogólnie rzecz biorąc, żywność wysokiego ryzyka obejmuje te zawierające dużą ilość białka. Na przykład, mięso, produkty mięsne, ryby, owoce morza, produkty mleczne i jaja. Te powinny być przechowywane w niskiej temperaturze, poniżej 5°C. Kolejną grupą ryzyka są popularne majonezy, sosy i inne bogate w tłuszcz przekąski, które mają krótką ‘żywotność’ i również powinny być przechowywane w niższych temperaturach. Nie powinniśmy pozostawiać tych potraw na dłuższy czas w ciepłym otoczeniu, a jeśli nie zjemy całego opakowania, to od razu powinniśmy włożyć je z powrotem do lodówki. [5]

6. Przechowuj przygotowane wcześniej posiłki w zamkniętych pojemnikach, ale spożywaj je tak szybko, jak to możliwe

Jeśli należysz do osób, które nie chcą pozostawiać niczego przypadkowi i starannie przygotowują poszczególne posiłki z wyprzedzeniem, uważaj, aby Twoje przygotowane wcześniej jedzenie było przechowywane w dobrze zamkniętym opakowaniu. Do tego celu idealnie nadają się hermetyczne pudełka i słoiki. Jednak już ugotowane jedzenie nie przetrwa w nich wiecznie i jeśli już z góry wiesz, że posunąłeś się trochę za daleko z „przygotowywaniem posiłku”, włóż kilka pudełek z lodówki do zamrażarki, gdzie dłużej zachowają świeżość. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o skutecznym przygotowywaniu jedzenia na kilka dni wcześniej, przeczytaj nasz artykuł Jak Skutecznie Przygotowywać Posiłki i Je Pakować.

8 znanych grup żywności i ich odpowiednie przechowywanie  

Kto ma czas na „zastanawianie się”, gdzie co powinno się znaleźć, kiedy jedyne, co chcesz zrobić po powrocie z wyczerpujących zakupów, to upchnąć wszystko do lodówki, złapać zakupione ciasteczka i odpocząć. Nie musisz się martwić, właściwa organizacja kuchni i spiżarni nie jest trudna i z czasem będziesz to robić automatycznie.

Nie musisz posiadać dużej piwnicy lub ogromnej spiżarni, aby prawidłowo przechowywać żywność. Wystarczy lodówka (5°C) i mała spiżarnia, w której temperatura jest nieco niższa niż temperatura pokojowa.

Te produkty mogą Cię zainteresować:

1. Jak przechowywać płatki owsiane, ryż, soczewicę i inne produkty zbożowe lub rośliny strączkowe?

Do grupy żywności długoterminowej zaliczamy mąkę, ryż, makaron, komosę ryżową, płatki owsiane, owsianki błyskawiczne i inne produkty zbożowe, rośliny strączkowe czy przyprawy. Kiedy zostawiamy te produkty w oryginalnych opakowaniach, często zdarza się, że po jakimś czasie wprowadzają się do nich nieproszeni goście w postaci moli lub innych szkodników, dla których nasza mąka orkiszowa staje się przyjaznym domem. Tego dobrze znanego błędu unikniemy, jeśli przesypiemy zakupiony produkt do szczelnego pojemnika do którego nie dostaną się ci “wrogowie”. [6]

2. Nie wszystkie oleje, orzechy i nasiona powinny znaleźć się na kuchennej półce

Te same zasady nie dotyczą wszystkich pokarmów bogatych w tłuszcz, takich jak oleje, orzechy, masła orzechowe i nasiona. Ogólnie rzecz biorąc, ich wrogami są tlen, światło i ciepło (około powyżej 20°C). Przede wszystkim należy sprawdzić instrukcje producenta. Na przykład, oliwa z oliwek, olej rzepakowy czy słonecznikowy lubią ciemne środowisko bez dostępu światła słonecznego, ale nie wymagają bezwzględnie przechowywania w lodówce. Jeśli kupujesz, powiedzmy, olej lniany lub z innych nasion bądź orzechów włoskich docenią one chłód z lodówki, ponieważ są bardziej podatne na jełczenie.

Przechowywanie w ciemnym miejscu w zamkniętym pojemniku dotyczy również większości maseł orzechowych, dla których nawet chłodniejsza spiżarnia nie jest niczym złym. Z drugiej strony, niektóre orzechy, takie jak orzechy włoskie lub nasiona (siemię lniane, konopie, mak), zwłaszcza zmielone, powinny być przechowywane w lodówce lub zamrażarce. Te popularne źródła tłuszczu do śniadaniowej owsianki są bardzo podatne na jełczenie, co powoduje ich kwaśny smak, a na pewno nie chcesz zepsuć sobie porannej chwili na śniadanie. [7]

3. Nie musisz wkładać octu, sosów i innych przypraw do lodówki zaraz po ich zakupie

Na pewno masz w domu wiele środków aromatyzujących, których używasz w swoich kulinarnych przysmakach. To właśnie różne octy, sosy balsamiczne, sojowe czy teriyaki najczęściej tolerują ciemne przestrzenie Twojej spiżarni. Ale nawet w przypadku tych składników, przeczytaj instrukcje producenta, niektórzy zalecają przechowywanie ich w lodówce po otwarciu. Inne popularne przyprawy, takie jak musztarda, ketchup lub inne sosy, powinny być przechowywane w chłodnym miejscu po otwarciu. Do żywności o długim terminie przydatności do spożycia należą również konserwy, przetwory czy dżemy, które można długo przechowywać w spiżarni, ale po otwarciu również powinny znaleźć się w lodówce, gdyż są bardzo pożądanym środowiskiem dla różnych pleśni lubiących ciepło. [8-9]

W spiżarni, gdzie nie docierają promienie słoneczne, docenisz również swoje ulubione białka, słodziki, słodycze, batony proteinowe, konserwy rybne, suszone owoce i warzywa, a także kawę, herbatę, napoje pobudzające, itp.

4. Czy wszystkie świeże owoce, warzywa, ziemniaki lub grzyby naprawdę powinny znaleźć się w lodówce?

Posiadanie odpowiedniej ilości świeżych owoców i warzyw jest jedną z podstaw zdrowego odżywiania. Jednak wiele osób nie przejmuje się zbytnio odpowiednim przechowywaniem tych produktów, więc wszystko ląduje w lodówce. Nie dla wszystkich owoców i warzyw potrzebna jest zimna lodówka, zwłaszcza dla zachowania ich walorów smakowych. Nieodpowiednie przechowywanie to nie jedyny błąd w postępowaniu z tymi surowcami.

5. Na co zwracać uwagę podczas przechowywania mięsa, ryb i produktów mięsnych?

Świeże mięso i ryby należy przechowywać w opakowaniu, w którym zostały zakupione lub przełożyć do szczelnego pojemnika i umieścić na dnie lodówki, gdzie panuje niższa temperatura. Świeże mięso nie powinno wchodzić w kontakt z innymi produktami spożywczymi w celu uniknięcia niepożądanego skażenia. Jeśli nie planujesz wykorzystać zakupionego mięsa w ciągu najbliższych kilku dni, włóż je do zamrażarki, gdzie będziesz mieć pewność, że zachowa świeżość.

• Zakupione mięso mielone wytrzymuje w lodówce około 24 godzin,
• ryby, drób i wołowina 2-3 dni, 
• wieprzowina około 5 dni. 

Oczywiście, zależy to również od daty przydatności do spożycia podanej przez producenta. W zamrażarce, te wysokiej jakości źródła białka wytrzymają bez problemu przez 6-12 miesięcy. Po rozmrożeniu, nie należy ich ponownie zamrażać. [12]

Szynkę i inne kiełbasy należy ostrożnie przechowywać w lodówce.  W przypadku świeżo pokrojonej szynki lub salami od rzeźnika, należy ją zużyć w ciągu dwóch dni. W przypadku pakowanych kiełbasek należy zwracać uwagę na datę, do której produkt powinien zostać spożyty. Kiełbaski to żywność wysokiego ryzyka pod względem ewentualnego skażenia, dlatego przed spożyciem należy zawsze sprawdzić ich kolor i powierzchnię, która nie powinna być lepka. [13]

6. Jakie warunki przechowywania są odpowiednie dla produktów mlecznych?

Mleko i produkty mleczne lubią stabilną, niską temperaturę. Powinny zajmować tylną część środkowej lub dolnej półki w lodówce.

• Czy standardem dla Ciebie jest wkładanie otwartego mleka na drzwi lodówki? Możesz być zaskoczony, że jest to częsty błąd. Jak już zostało powiedziane, mleko potrzebuje stabilnej, niskiej temperatury, a ciągłe otwieranie drzwi lodówki nie pozwala na utrzymanie stabilnej temperatury.
• Ser twardy po otwarciu powinien być przechowywany dobrze zawinięty w papier woskowany lub folię spożywczą.
• Jogurty, twarożki i sery świeże należy spożyć w ciągu dwóch dni od otwarcia i przechowywać w lodówce starannie zamknięte.
• Możesz pozostawić śmietanę o długim okresie przydatności do spożycia w temperaturze pokojowej (do 24°C), ale po otwarciu należy ją przechowywać w lodówce.

Wszystkie produkty mleczne są kuszącym siedliskiem dla różnych patogenów, dlatego pamiętaj, aby zawsze je sprawdzać (zapach, wygląd) przed spożyciem. [14]

7. A co z jajkami, czy wiesz jak je prawidłowo przechowywać?

Wyjmujesz jaja z kartonu i układasz je starannie na półce znajdującej się na drzwiach lodówki. To jedyne właściwe rozwiązanie, prawda? Podobnie jak w przypadku mleka, jajka lubią chłód i przede wszystkim stabilne warunki temperatury, co znów nie pozwala im na to, gdy znajdują się w drzwiach lodówki. Dlatego następnym razem, gdy wrócisz z zakupów, zostaw jajka w kartonie, który również chroni je przed czynnikami zewnętrznymi (np. zapachami, które jajka łatwo wchłaniają), i przechowuj je na półce w lodówce. [15]

8. Jak przechowywać pieczywo, aby jak najdłużej zachowało świeżość i chrupkość?

Przyznaj się, czy trzymasz w domu chleb lub inne pieczywo w plastikowej torebce? Jest to jeden z najczęstszych błędów w ich przechowywaniu, ponieważ łatwo chłonie wilgoć i staje się pożywką dla rozwoju pleśni. Bardziej odpowiednią opcją jest torba papierowa, w której przepływ powietrza jest choć trochę możliwy. Jeśli jednak chcesz, aby Twoje pieczywo jak najdłużej zachowało chrupiącą skórkę i jędrność, zawiń je w ręcznik i przechowuj w tzw. chlebaku – małym drewnianym pudełku lub innym pojemniku, w którym zapewniona jest wentylacja.

W ten sposób pieczywo zachowa świeżość przez tydzień. Produkty na zakwasie z reguły dłużej zachowują świeżość niż produkty drożdżowe. Produkty piekarnicze z reguły lubią temperaturę pokojową. A jeśli nie możesz ich wykorzystać, możesz je zamrozić i podziękować sobie później. [16]

Przykłady prawidłowego przechowywania żywności:

Gdzie przechowywać żywność?	Rodzaje żywności
Spiżarnia	zboża i pseudozboża (ryż, płatki, kasza gryczana, komosa ryżowa, bulgur, kuskus, mąka…), rośliny strączkowe, przyprawy – wszystko w szczelnych opakowaniach oleje (roślinne), ocet, przyprawy (sos sojowy, sosy, ketchup, dżemy…), konserwy, marynowane warzywa, przetwory białko i batony proteinowe, słodycze, czekolady, owoce suszone, słodziki, herbata, kawa, napoje w puszkach, ziemniaki, czosnek, cebula, szalotka, warzywa korzeniowe (marchew, seler, pietruszka), brokuły, kapusta, kalafior
Lodówka	oleje (z orzechów lub nasion), orzechy włoskie, mak, nasiona (siemię lniane, konopie), otwarte przyprawy (sos sojowy, sosy, ketchupy, dżemy itp.), otwarte puszki, marynowane warzywa, konserwy, owoce jagodowe, sałatki, świeże grzyby, świeże mięso i ryby, produkty mięsne, jaja, nabiał
Temperatura pokojowa	pieczywo, pomidory, awokado, brzoskwinie, nektarynki, gruszki, jabłka, śliwki, owoce cytrusowe, banany, kiwi, mango, persymony, melon, ananas, papryka, dynia, słodkie ziemniaki, bakłażan, cukinia, imbir, świeże zioła w naczyniu (szklanym) z wodą, nieotwarta śmietana o przedłużonej trwałości

Więcej praktycznych wskazówek dotyczących przechowywania żywności

• Awokado jest popularnym przysmakiem, ale co zrobić, gdy masz idealnie dojrzały kawałek i nie chcesz go zużyć w całości? Pozostaw pestkę w drugiej połówce, skrop powierzchnię sokiem z cytryny lub limonki i włóż do lodówki. Z tego samego powodu sok z cytrusów dodaje się do guacamole, aby zapobiec utlenianiu – niepożądanemu brązowieniu awokado.
• Banany i jabłka produkują więcej etylenu i powinny być oddzielone od innych owoców i warzyw. Ale są przypadki, w których można wykorzystać tę właściwość, na przykład, gdy potrzebujesz innych owoców, takich jak awokado lub mango, aby dojrzały – umieść je razem z bananami lub jabłkami w plastikowej torebce, a znacznie przyspieszysz ten proces.
• Warzywa takie jak marchew, seler czy rzodkiewki pokrój na mniejsze kawałki dla dłuższej trwałości, włóż do pojemnika z wodą i do lodówki, dzięki czemu na długo zachowają chrupkość.
• Sałatę umyj, dobrze osusz i zawiń w papierowy ręcznik – dzięki temu wchłonie wilgoć w lodówce, pozostawiając sałatę świeżą na dłużej.
• Świeżo ścięte zioła nie wytrzymują zbyt długo, ale jeśli włożysz je do szklanki z wodą i zostawisz na kuchennym blacie, przedłużysz ich żywotność, a dodatkowo będą pięknie pachnieć i upiększać Twoją kuchnię. Możesz też zrobić z ziół pesto, mieszając je z oliwą lub lekko je zblanszować (krótko mocząc we wrzącej wodzie), a następnie zamrozić w niewielkiej ilości wody w pojemniku na lód. [17-18]

Jaki z tego morał?

Po przeczytaniu artykułu wiesz już, że pomidory, jabłka czy cukinia nie powinny znajdować się w lodówce, mleko i jajka już nigdy nie trafią na drzwi lodówki, a pieczywo do plastikowej torebki. Dzięki wskazówkom dotyczącym właściwego przechowywania żywności nie musisz już wyrzucać zapomnianego lub przeterminowanego jedzenia czy mąki zarażonej przez szkodniki. Dobrze jest mieć dobrze zorganizowaną kuchnię, pozwoli Ci to zaoszczędzić nie tylko pieniądze, ale także będziesz mieć lepszy przegląd tego, co masz w domu.

Czy znasz i stosujesz w praktyce wszystkie wskazówki z dzisiejszego artykułu? Czy popełniłeś jakieś błędy? Pochwal się, jakie „haki” stosujesz w swoim gospodarstwie domowym do przechowywania żywności. Jeśli podobał Ci się ten artykuł, podziel się nim ze swoimi znajomymi, którzy również docenią te domowe porady.

Źródła:

[1] Zachraň jídlo. Kolik se plýtvá. – https://zachranjidlo.cz/kolik-se-plytva/

[2] Food and Agriculture Organization of the United Nations. Food loss and waste and the linkage to global ecosystems. – http://www.fao.org/3/i7597e/i7597e.pdf

[3] Datum minimální trvanlivosti a datum použitelnosti. Česká zemědělská a potravinářská inspekce. – https://www.szpi.gov.cz/clanek/datum-minimalni-trvanlivosti-a-datum-pouzitelnosti.aspx

[4] Bezpečnost potravin. Lednička. – https://www.bezpecnostpotravin.cz/az/termin/76781.aspx

[5] Australian Institute of Food Safety. How to Store Food Safely. – https://www.foodsafety.com.au/blog/how-to-store-food-safely

[6] Openfit. 12 Food Storage Tips to Make Your Groceries Last Longer. – https://www.openfit.com/food-storage-tips

[7] Food52. How to Store Nuts and Seeds—Kitchen Confidence. – https://food52.com/blog/11275-how-to-store-nuts-and-seeds

[8] Real Simple. How to Store Oil, Vinegar, and Condiments. – https://www.realsimple.com/food-recipes/shopping-storing/food/how-to-store-vinegar

[9] Fustini’s Oils. Get Organized: How to Best Store Your Favorite Speciality Ingredients | and Vinegars.– https://www.fustinis.com/blog/get-organized-how-to-best-store-your-favorite-speciality-ingredients/

[10] Healthline. Storing Fruits and Vegetables. – https://www.healthline.com/health/food-safety-fruits-vegetables

[11] The Spruce Eats. Here’s How to Keep Mushrooms From Going bad. – https://www.thespruceeats.com/how-to-store-mushrooms-1389342

[12] Cookist. How to preserve fresh meat: Rules and tips to make it last long. – https://www.cookist.com/how-to-preserve-fresh-meat-rules-and-tips-to-make-it-last-long/

[13] 13. NZ Pork . Storing Ham & Pork. – https://www.pork.co.nz/cooking-methods/storing-ham-pork

[14] Jeunesse, M. 18 ways you’re storing groceries wrong that are cutting down their shelf life. – https://www.insider.com/how-to-store-food-so-it-lasts-longer-2018-9

[15] Eatright. Keep Your Dairy and Egg Products Safe.https://www.eatright.org/homefoodsafety/safety-tips/food/keep-your-dairy-and-egg-products-safe

[16] Bezpečnost potravin A-Z.Uchovávání chleba v domácnostech. – https://www.bezpecnostpotravin.cz/az/termin/76507.aspx

[17] Loewentheil, H. 17 Smart Food-Storage Tips For Avoiding Waste And Saving Money. – https://www.buzzfeed.com/hannahloewentheil/food-storage-tips

[18] Real Simple. The Ultimate Guide to Storing Every Type of Food in the Refrigerator for Long-Lasting Freshness. – https://www.realsimple.com/food-recipes/shopping-storing/food/store-food-refrigerator