Jak wpływa na nas ciągłe przeglądanie social mediów?

Social media stały się dużą częścią naszego życia. Możliwe, że ty też spędzasz kilka godzin dziennie, przeglądając te kanały. Możesz też znać kogoś, kogo przewija ekran palcem nawet przez sen. Wirtualne media mogą być przydatne, ale nie w przypadku, gdy są nadużywane. Jeśli ktoś zaczyna z nich korzystać, by zabić czas w każdej wolnej chwili i zaczyna to mieć wpływ na jego obowiązki, nie jest to raczej dobry sygnał.

Nie wspominając o tym, że w social mediach możesz obserwować nieprawdziwy obraz rzeczywistości. Każdy prezentuje się w najlepszym możliwym świetle, więc kiedy porównujesz do tego swoje życie codzienne, może się wydawać, że coś robisz źle. W dzisiejszym artykule przyjrzymy się temu, co social media mogą zrobić z naszą psychiką i jak bezmyślne przeglądanie ich wpływa na nasze życie.

Popularność social mediów

Popularność platform internetowych ciągle rośnie, czego dowodzi badanie Global WebIndex ze stycznia 2022 roku. Mówi ono, że sieci społecznościowe są odwiedzane przez 58,4% populacji, co przekłada się na zadziwiające 4,62 miliarda osób. Ludzie korzystają z nich średnio przez około 2 godziny i 27 minut każdego dnia, a liczby te rosną każdego roku. Co równie ciekawe, przeciętny człowiek sięga po telefon około 52 razy w ciągu dnia. [1] [15]

Ciekawe fakty o kanałach społecznościowych

Badanie odkryło także następujące informacje:

• Trzy najpopularniejsze kanały społecznościowe w 2021 roku to WhatsApp, Instagram i Facebook
• W 2021 roku ludzie spędzali prawie siedem godzin dziennie w sieci
• Największym „zabójcą czasu” dla użytkowników Androida jest YouTube, gdzie ludzie spędzają średnio 24 godziny w miesiącu. Na drugim miejscu jest Facebook (19,6 godzin / miesiąc) i Whatsapp (18,6 godzin / miesiąc).
• ludzie spędzają prawie 5 godzin dziennie ze smartfonem w ręce

Te statystyki często nie uwzględniają danych z Chin, a badanie nie brało pod uwagę YouTube przy porównywaniu popularności. Według strony Statista ten portal z nagraniami video był najczęściej odwiedzanym kanałem społecznościowym w 2021 roku. Z drugiej strony najczęściej pobieranym był TikTok, którego popularność rośnie każdego dnia. Te statystyki pokazują także, że przewijanie social mediów stało się stałą częścią naszego życia. [2] [16]

Skąd wziął się scrolling?

Zastanawiałeś się kiedyś, skąd wzięło się ciągłe przewijanie, znane także jako wieczne przewijanie lub doomscrolling? To zachowanie, które stale dostarcza nam nowych treści na ekranie komputera, tabletu lub smartfona, gdy użytkownik przesuwa palcem z góry na dół. Jest wykorzystywane przez Facebooka, Instagrama, Twittera i TikTok.

Przewijanie można dobrze porównać do wszechświata – zapuszczamy się w coraz głębsze odmęty, ale nigdy nie poznamy jego granic. Nieskończone przewijanie wynalazł programista Aza Raskin, który pokazał to światu w 2006 roku. Jego celem było uproszczenie doświadczenia użytkownika – wystarczy przesuwać palcem w górę i w dół bez przerywania konsumpcji treści poprzez klikanie na różnych stronach. Raskin tworzył to w dobrej wierze, ale z czasem wiele osób stało się uzależnionych od przewijania. Twórca technologii oznajmił na swoim Twitterze, że niekończące się przewijanie prowadzi do utraty 200,000 ludzkich żyć dziennie. [3–⁠4]

Przewijanie jako technika, która wdziera się w mózg

Zastanawiałeś się kiedyś, jak fragment kodu może wpłynąć na życia milionów osób? Klucz tkwi w mózgu, który uwielbia powiadomienia z social mediów i poszukiwanie informacji. Zawsze gdy dostajesz powiadomienie o nowej wiadomości na swoim ekranie lub znajdujesz ciekawy post, twój mózg uwalnia odrobinę dopaminy. Jest ona także znana pod nazwą hormonu szczęścia, bo mózg produkuje ją w sytuacjach przynoszących nam radość. Na przykład, gdy zjesz smaczny posiłek, grasz w gry komputerowe, ćwiczysz lub idziesz do kina.

Są to aktywności, których szukasz w konkretny sposób i mają jasny początek i koniec. Problem tkwi jednak w tym, że to samo podejście zastosowano w przypadku social mediów i ich przewijania, gdzie mózg próbuje szukać radości, czyli reakcji chemicznej, która uwalnia dopaminę. Jeśli nie znajdujesz nic, co zadowoli mózg, szukasz dalej. W rezultacie uzależniasz się i cały czas sięgasz po telefon. Im dłużej nie masz go w dłoni, tym więcej kortyzolu uwalnia się do twojego organizmu. Skutkuje to poczuciem stresu i niezaspokojenia, których chcesz się pozbyć, by poczuć nagrodę. W tym przypadku telefon pomoże ci w osiągnięciu satysfakcji dzięki dopaminie. W ten sposób możesz utknąć w niekończącym się cyklu tych dwóch hormonów. [15]

Jest to podobne do jednorękiego bandyty dla kogoś, kto doświadczył słodkiego uczucia zwycięstwa, które uwalnia dopaminę w organizmie. Wiele hazardzistów doświadczyło już podobnego uczucia podczas swoich lat grania. Właśnie to ciągnie ich z powrotem do kolejnego pociągnięcia. Jeśli przegrają, mają nadzieję, że kolejne pociągnięcie wszystko zmieni. A to stopniowo staje się polowaniem na dopaminę, co przeradza się w uzależnienie. [5–⁠6]

1. Przeciążenie sensoryczne

Niekończące się przewijanie to również nieustanny napływ informacji i stymulacji wizualnej. Kiedy nie przestajesz przewijać, twój mózg nie ma wystarczająco czasu, żeby przetworzyć ogromnej ilości informacji. To z kolei prowadzi do przeciążenia sensorycznego, jako rezultat czego możesz czuć się wykończony, zestresowany lub zmęczony. [7]

2. Negatywny wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne

Media społecznościowe są doskonałym źródłem informacji. Jednakże często nie tylko tych pozytywnych, ale i negatywnych. Mogą wywoływać negatywne myśli, które z kolei mogą negatywnie wpływać na nasze zdrowie psychiczne. Przyswajanie negatywnych informacji może być powiązane ze strachem, stresem, niepokojem i smutkiem. Badanie z 2021 roku również przyjrzało się nieustannemu przewijaniu negatywnych wiadomości. Wykazało, że kiedy stajemy przed wyborem zamknięcia okna lub kontynuowania, mózg aktywuje części, które zachęcają go do kontynuowania uczenia się. Podczas gdy informacje mogą sprawić, że będziesz się źle czuć, mózg po prostu priorytetyzuje wiedzę ponad odłożenie telefonu na bok.

Te produkty mogą Cię zainteresować:

I właśnie dlatego narażasz się na informacje, które mogą wywoływać wspominane nieprzyjemne uczucia. Media społecznościowe tworzą również często iluzję, że życie osób wokół ciebie jest perfekcyjne. Właśnie dlatego każdy stara się wyglądać na szczęśliwego, mimo że w wielu przypadkach nie jest to prawda. To z kolei prowadzi do nieustannego porównywania się do innych. Rezultatem może być niezadowolenie z własnego życia i lawina posępnych myśli.

Jednakże ten problem nie jest tylko zawsze na poziomie psychicznym. Nieustanne przewijanie w mediach społecznościowych może również wpływać na twoje zdrowie fizyczne. Ludzie zwykle przewijają kosztem aktywności fizycznej. Brak regularnego ruchu wpływa wtedy z kolei na ogólne zdrowie. Może zwiększać ryzyko otyłości, chorób serca, wysokiego ciśnienia krwi, cukrzycy typu 2 oraz wysokiego cholesterolu. Siedzenie z telefonem w ręce może także prowadzić do bólu pleców, problemów z szyją, sztywności mięśni oraz jest szkodliwe dla wzroku. [8–⁠11]

3. Utrata produktywności

Podczas doomscrollingu czas jakimś cudem płynie szybciej. Bierzesz telefon, żeby zobaczyć co nowego i pół godziny później zastanawiasz się, co się stało. Jeśli to zdarza się kilkukrotnie w ciągu dnia, może to nieświadomie okradać cię z 2 godzin twojego czasu. A tego cennego czasu to może brakować w twoim planie, kiedy chcesz wcisnąć do niego ćwiczenie, sprzątanie lub załatwianie obowiązków.

Przez nieustanne przewijanie możesz z łatwością zapomnieć o czymś, co zaplanowałeś, stracić poczucie czasu i zaniedbać swoje aktywności. Oprócz zwykłych aktywności może to również dotyczyć snu. Wiele osób scrolluje Facebooka lub Instagrama do późna w nocy i pozbawia się godzin ważnego snu. Jego niedobór może powodować inne niedogodności, o których możesz dowiedzieć się z naszego artykułu Co dzieje się z twoim organizmem, jeśli nie wysypiasz się wystarczająco? [7]

Wskazówki, jak powstrzymać nieustanne przewijanie

Jeśli poświęcasz godziny dziennie na social media, to zmniejszenie tego czasu przez noc nie będzie łatwe. Jednakże możesz na przykład zainspirować się niektórymi wskazówkami, które pomogą ci powstrzymać nieustanne przewijanie.

1. Przeanalizuj swój zachowanie od momentu przebudzenia się

Postaraj się zwrócić uwagę na to, kiedy i ile czasu spędzasz z telefonem w dłoni. Wtedy będziesz w stanie ograniczyć to zachowanie. Nie ma nic złego w czytaniu wiadomości i pozostawaniu na bieżąco, ale jeśli postawisz granice, stopniowo będziesz w stanie poświęcać mniej czasu na doomscrolling.

Jeśli zdasz sobie sprawę, że twój telefon jest pierwszą rzeczą, po jaką sięgasz rano, kiedy się obudzisz, żeby szybko połączyć się z Wi-Fi i dowiedzieć się, co nowego, możesz zaczynać od złego nawyku. Przed pójściem spać zostaw telefon gdzieś po drugiej stronie sypialni, abyś nie był w stanie sięgnąć po niego z łóżka. Zamiast wydłużać czas w łóżku, będąc na telefonie, możesz wstać wcześniej i poświęcić czas na przygotowanie śniadania lub porannej kawy. Jednakże jeśli w twojej głowie pojawił się wyimaginowany znak STOP, ponieważ jesteś przyzwyczajony do używania swojego telefonu jako budzika, więc musisz go mieć przy sobie, nie jest to problem. Jeśli położysz go dalej od siebie, będziesz musiał wyjść z łóżka, żeby go wyłączyć. Ale jeśli to rozwiązanie ci nie odpowiada, to spróbuj zainwestować w klasyczny budzik, który może być również dodatkiem do wnętrza twojej sypialni. [12]

2. Nie spędzaj czasu na telefonie przed snem

Możesz zastosować tę samą metodę przed snem, kiedy ponownie większość osób sięga po swój telefon. Często zaczyna się niewinnie od 15 minut, ale później kontynuuje się, dopóki nie zda się sobie sprawy, że idzie się spać minimum godzinę później. Technologia może wpływać nie tylko na długość, ale i również na jakość snu.

Niebieskie światło z ekranu telefonu sprawia, że twój mózg pozostaje w stanie gotowości, ponieważ zaburza ono naturalną produkcję melatoniny. Jako rezultat jest to bardzo szkodliwe dla zdrowego snu. Postaraj się kierować zasadą, że na twój telefon nie ma miejsca w łóżku. Odłóż go z daleka od łóżka i nie używaj go minimum na godzinę przed snem. Możesz na przykład przeczytać dobrą książkę zamiast tego. Rezultatem może być nie tylko dłuższy, ale i lepszy sen. [12] [14]

Jeśli interesuje cię temat jakości snu, to pamiętaj przeczytać nasz artykuł Jak poprawić sen i jak wpływa na zdrowie i wzrost mięśni.

3. Określ konkretny czas na sprawdzanie swojego telefonu

Dla wielu osób sięganie po telefon kilka razy dziennie wydaje się być złym nawykiem. Jeśli czytasz ten artykuł, to prawdopodobnie nie jesteś wyjątkiem. Aby skończyć z tym marnowaniem czasu, postaraj się zarezerwować konkretną ilość czasu na sprawdzanie swojego telefonu. Może to być na przykład kilka minut z przerwy na lunch lub wzięcie telefonu do ręki tylko po zajęciu się wszystkimi ważnymi obowiązkami.

Jeśli chcesz pójść jeszcze dalej, możesz wypróbować różne aplikacje do monitorowania swojego cyfrowego świata. Możesz określić czas, który chcesz poświęcić na media społecznościowe i kiedy ten czas zostanie przekroczony, aplikacja cię o tym poinformuje. Istnieją nawet takie, które automatycznie wyłączą twoje media społecznościowe i sprawią, że będą niedostępne do kolejnego dnia. Możesz również zredukować ilość czasu poświęcaną na telefon poprzez zmniejszenie ilości informacji, które chcesz zobaczyć. Nie musisz obserwować dziesiątek stron, które obciążają cię nieustannym dopływem informacji, większość których nie jest nawet warta twojej uwagi. Spróbuj zmniejszyć źródła do tylko 2-3 jakościowych źródeł, które możesz sprawdzać dwa razy dziennie. Dobrą pomocą może być również spersonalizowanie lub wyłączenie powiadomień. Jeśli nie będziesz dostawać powiadomień, że ktoś coś zrobił, nie będziesz mieć ochoty, żeby to sprawdzić. [13]

4. Poświęcaj więcej czasu na kreatywne aktywności, rodzinę, przyjaciół i prawdziwy świat

Zostaw sobie godzinę dziennie na aktywności, które pozytywnie stymulują twój mózg zamiast nieustannego scrollowania. Dobrym przykładem mogą być puzzle lub LEGO, które mogą uwalniać dopaminę w twoim mózgu każdego dnia, kiedy będziesz zbliżać się do swojego celu. Malowanie, robienie biżuterii lub jakakolwiek aktywność, które pozwoli ci na osiągnięcie pewnego poziomu satysfakcji również może zadziałać. Możesz również spróbować spędzać więcej czasu w realnym świecie zamiast w tym cyfrowym.

Zamiast tego spróbuj skupić się bardziej na swojej rodzinie, przyjaciołach i innych osobach wokół ciebie. Dzięki ich obecności możesz się zrelaksować lub wypróbować coś nowego. Jeśli lubisz przeglądać media społecznościowe, spróbuj zamienić ich cyfrową formę na klasyczne gazety. Nie możesz ich tak naprawdę przewijać, ale dzięki nim twoje śniadanie lub jakakolwiek inna wolna chwila mogą być bardziej wyjątkowe. [14]

Możesz też pójść na pieszą wycieczkę, która pozwoli ci na zrelaksowanie się i zobaczenie czegoś nowego. Jeśli bardziej cię to interesuje, to przeczytaj nasz artykuł Samopoczucie psychiczne, utrata wagi i lepszy sen. Jakie jeszcze mogą być korzyści z pieszych wycieczek?

Podsumowanie

Niekończące się przewijanie to bardzo prawdziwy rodzaj uzależnienia naszego pokolenia. Jeśli scrollujesz każdego dnia przez kilka godzin, być może powinieneś o tym pomyśleć. Może to powodować nieprzyjemne problemy psychiczne, które z kolei będą przejawiać się w prawdziwym życiu. Tak jak zawsze mówimy, wszystko powinno być z umiarem.

Jeśli już popadłeś w pułapkę nieustannego przewijania, zainspiruj się naszymi wskazówkami, które mogą pomóc ci się z niej wydostać. Możesz podjąć decyzję dzisiaj, zacząć ograniczać czas poświęcany na media społecznościowe i zamienić go na wiele innych i często ciekawszych aktywności.

Jak dużo czasu ty poświęcasz na przeglądanie mediów społecznościowych?

Źródła:

[1] Dave Chaffey - Global social media statistics research summary 2022 – https://www.smartinsights.com/social-media-marketing/social-media-strategy/new-global-social-media-research/

[2] Simon Kemp - DIGITAL 2022: GLOBAL OVERVIEW REPORT – https://datareportal.com/reports/digital-2022-global-overview-report

[3] Aza Raskin - Twitter – https://twitter.com/aza/status/1138268959982022656

[4] Josep Ferrer - The Infinite Scroll effect — How design can hack your brain – https://uxdesign.cc/the-infinite-scroll-effect-how-design-can-hack-your-brain-996a9b8129d9

[5] Nir Eyal - Infinite Scroll: The Web's Slot Machine – https://www.psychologytoday.com/us/blog/automatic-you/201208/infinite-scroll-the-webs-slot-machine

[6] Infinite Scroll: The Web’s Slot Machine – https://www.nirandfar.com/the-webs-slot-machine/

[7] Erin Rupp - The Infinite Scroll: Why It’s So Addictive and How to Break Free – https://freedom.to/blog/infinite-scroll/

[8] Nikita A Nekliudov, Oleg Blyuss, Ka Yan Cheung, Loukia Petrou, Jon Genuneit a kol. - Excessive Media Consumption About COVID-19 is Associated With Increased State Anxiety: Outcomes of a Large Online Survey in Russia – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32788143/

[9] Physical Inactivity – https://www.cdc.gov/chronicdisease/resources/publications/factsheets/physical-activity.htm

[10] JR Thrope - ​​Experts Explain What Happens To Your Brain When You Doomscroll – https://www.bustle.com/wellness/what-happens-to-your-brain-when-you-scroll-through-social-media-for-hours

[11] Ahmad Jezzini Ethan S. Bromberg-Martin, Lucas R. Trambaiolli, Suzanne N. Haber Ilya E. Monosov - A prefrontal network integrates preferences for advance information about uncertain rewards and punishments – https://www.cell.com/neuron/fulltext/S0896-6273(21)00353-6

[12] Everything You Need to Know About Doomscrolling and How to Avoid It – https://health.clevelandclinic.org/everything-you-need-to-know-about-doomscrolling-and-how-to-avoid-it/

[13] Kat Nicholls - 6 tips to stop doomscrolling – https://happiful.com/tips-to-stop-doomscrolling/

[14] Stephanie Barnes - 10 Habits That Will Help Stop Doomscrolling And Boost Mental Health – https://www.huffpost.com/entry/habits-stop-doomscrolling-improve-mental-health_l_5fa012aec5b60e7e37d0711a

[15] AsapSCIENCE – https://www.youtube.com/watch?v=aNvvOQMx0jY&t=25s

[16] Most popular social networks worldwide as of January 2022, ranked by number of monthly active users – https://www.statista.com/statistics/272014/global-social-networks-ranked-by-number-of-users/

[17] Mayank Gupta, Aditya Sharma - Fear of missing out: A brief overview of origin, theoretical underpinnings and relationship with mental health – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8283615/

[18] Jon D. Elhai, Haibo Yang, Christian Montag4 - Fear of missing out (FOMO): overview, theoretical underpinnings, and literature review on relations with severity of negative affectivity and problematic technology use – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8023172/