Dlaczego jesteśmy leniwi i co można z tym zrobić?

• Zaplanowałaś na weekend wielkie sprzątanie domu, ale ostatecznie po prostu wrzucasz wszystko do szaf, bo tak jest łatwiej?
• Chciałbyś zacząć zdrowo się odżywiać, ale nie chce Ci się gotować, więc wracasz do jedzenia fast foodów?
• Wyznaczasz sobie godzinę na trening, który kończysz leżąc na kanapie, bo nie możesz się zmusić do wstania z łóżka?
• Masz dużo zadań w pracy, ale zamiast je wykonać, spędzasz cały dzień na zastanawianiu się, co zrobisz najpierw, aż w końcu dochodzisz do punktu, w którym nic nie robisz?

Jak widać, lenistwo może przybierać różne formy. Gdybyśmy mieli ustalić definicję, która przybliżyłaby nam lenistwo, wyglądałaby ona mniej więcej tak:

„Osobę uznaje się za leniwą, jeśli jest w stanie wykonywać pewną czynność, którą powinna się zajmować, ale nie jest skłonna do podjęcia wystarczającego wysiłku, aby to zrobić. Robi to albo powierzchownie, albo angażując się w inne, mniej nudne zajęcie, albo nie robiąc nic.” [1]

Czy to brzmi znajomo? Z pewnością nie jesteś sam. Może Cię jednak zaskoczyć fakt, że to nie wszystko może być Twoją winą. Na lenistwo wpływa w pewnym stopniu nasza genetyka. W dzisiejszym artykule porozmawiamy o tym, jak to możliwe, co na to wpływa, a także poznamy kilka wskazówek, jak pokonać lenistwo.

Czy nasi przodkowie są winni temu, że jesteśmy leniwi?

Pewna forma lenistwa jest w nas zakodowana instynktownie od zawsze. Nasi przodkowie żyli w czasach, kiedy musieli walczyć o ograniczone zasoby i być w stanie uciekać przed wrogami i drapieżnikami. Wkładanie wysiłku w cokolwiek innego niż wyraźna krótkoterminowa przewaga nie miało dla nich sensu i mogło kosztować ich życie. Obecne pragnienie, które rozwinęli, prowadziło ich do natychmiastowego działania. Nie było potrzeby długoterminowego planowania, przygotowania czy obmyślania strategii. [2-4]

Różnimy się od tych ludzi. Nie walczymy o przetrwanie, a długoterminowe działania strategiczne prowadzą do najlepszych rezultatów. Mimo to mamy instynktownie zakodowane, że staramy się oszczędzać energię. Może się to przejawiać, na przykład w tym, że nie chcemy podejmować się abstrakcyjnych projektów, w których nie osiągniemy pewnego wyniku. Każda osoba różni się pod względem zdolności do przezwyciężenia tego instynktu. Może to mieć również coś wspólnego z tym, jak skuteczne są rzeczy, które robimy.

Te produkty mogą Cię zainteresować:

Jaki wpływ na lenistwo ma genetyka?

Być może zaskoczy Cię fakt, że za Twoje lenistwo w pewnym stopniu odpowiada informacja genetyczna, którą otrzymałeś od swoich rodziców. Co ona ma do rzeczy?

Ewolucja ukształtowała nasze mózgi tak, aby pozytywnie reagowały na naturalne nagrody, takie jak jedzenie, seks czy ćwiczenia. Po tych czynnościach odczuwamy satysfakcję, która pochodzi z układu dopaminowego naszego mózgu. Jest ona bardzo ważna dla organizmu, ponieważ pomaga mu przetrwać. Satysfakcja, którą odczuwamy po wykonaniu danej czynności, może być do pewnego stopnia uzależniająca. W takim przypadku, chcemy powrócić do tej czynności. Ale to prowadzi nas do sedna problemu. Po pewnych czynnościach czujemy się dobrze. Mimo to, często możemy mieć problem ze zmuszeniem się do wykonania danej czynności, bo po prostu nam się nie chce. Znasz to z własnego doświadczenia. Ruch jest naturalną częścią życia, wiesz, że uczucie po ćwiczeniach jest naprawdę świetne, ale nadal nie możesz ruszyć się z kanapy i zacząć. Jak to jest możliwe?

Naukowcy próbowali znaleźć odpowiedź na to pytanie za pomocą eksperymentów. Niestety, nie byłoby możliwe ich wykonanie na ludziach w takich ramach czasowych, a w grę wchodziłoby wiele przypadkowych czynników. Badania zostały przeprowadzone na myszach. Naukowcy podzielili je na dwie grupy – jedna biegała więcej, druga mniej. Stwierdzili, że nawet po 10 pokoleniach potomstwo bardziej aktywnych myszy biegało o 75% więcej niż potomstwo mniej aktywnych myszy. Różnice można było zaobserwować nawet po 16 pokoleniach, kiedy potomstwo bardziej aktywnych myszy przebiegało codziennie 7 mil, a potomstwo mniej aktywnych tylko 4 mile. Badania te sugerują, że genetyka jest w stanie w pewnym stopniu wpłynąć na chęć bycia aktywnym fizycznie. [5-8]

Jak przechytrzyć inne przyczyny lenistwa?

Instynkt i genetyka to jedno, ale trzeba też dostrzec rolę wychowania, które ma niewątpliwy wpływ na nasze zachowanie. Niektóre dzieci od najmłodszych lat są zachęcane do aktywnego spędzania wolnego czasu, uprawiania sportu, chodzenia pieszo zamiast korzystania z transportu publicznego itp. Nawyki te przenoszą w dorosłość i uważają je za normalne i naturalne. Nie wszyscy jednak od dziecka prowadzili się w ten sposób. Niektórzy rodzice wożą swoje dzieci wszędzie, nie zapisują ich na zajęcia dodatkowe, a nawet pozwalają im spędzać całe dnie przed komputerem.

Wychowania i genetyki nie da się teraz zmienić, więc skupmy się na czynnikach, które wiążą się z lenistwem i które są w Twoich rękach i możesz zmienić.

1. Wyznacz sobie cele

O wiele łatwiej jest osobie, która ma cel w życiu lub jasno określony cel, realizować działania, które prowadzą do jego osiągnięcia. Jednak, aby go osiągnąć, musi być realistyczny dla danej osoby. Jeśli postawisz sobie zbyt duży cel, możesz się go bać, co raczej spowoduje, że będziesz unikać działań prowadzących do jego osiągnięcia.

Jak prawidłowo wyznaczyć cel?

Nauka prawidłowego wyznaczania celów może ostatecznie uczynić Twoje życie znacznie szczęśliwszym. Osiągnięcie celu to bardzo satysfakcjonujące uczucie. Jak to zrobić?

Postaraj się wyznaczyć swój cel tak, aby był:

• konkretny
• mierzalny
• osiągalny
• istotny
• w odpowiednim czasie. [9]

Jasno określony cel jest dużo łatwiejszy do osiągnięcia. Pomoże Ci też z całą pewnością stwierdzić, że go osiągnąłeś. Określenie, że schudniesz jest fajne. Ale skąd będziesz wiedzieć, kiedy go zrealizujesz?

Zgodnie z tymi kryteriami Twój cel może wyglądać, na przykład tak:

• Zrzucę kilogram tkanki tłuszczowej w ciągu miesiąca.
• Przebiegnę co najmniej 5 km za jednym razem bez zatrzymywania się.

Aby pomóc Ci w osiągnięciu celu, podziel ten duży cel na kilka mniejszych, które prowadzą do jego osiągnięcia, a więc odnoszą się do krótszego okresu czasu.

Na przykład, cele cząstkowe mogą wyglądać tak:

• W tym tygodniu ograniczę cukier z mojej kawy i przestanę pić słodzone napoje i alkohol.
• W tym tygodniu będę biegać trzy razy po czterdzieści minut.

Jeśli nauczysz się wyznaczać cele zgodnie z tymi zasadami, jednocześnie dostosowując je tak, aby były bardziej osiągalne, proces ten będzie o wiele prostszy.

2. Znajdź motywację

Prawdopodobnie wyzwaniem byłoby zmuszenie milionera do pracy na 12-godzinnej zmianie w fabryce za minimalną stawkę, jeśli sam nie nie widziałby w tym sensu. Tak samo jak prawdopodobnie nie namówilibyśmy osoby, która nie lubi zwierząt do wolontariatu w schronisku dla psów. Jeśli czujesz, że Ty też codziennie zmagasz się z czynnościami, które sobie wyznaczyłeś, może bycie leniwym wcale nie jest problemem. Może po prostu nie jesteś wystarczająco zmotywowany, bo nie wybrałeś właściwego celu.

Spróbuj pomyśleć o rzeczach, których nie chcesz robić. Czy zmuszasz się do codziennych ćwiczeń, aby schudnąć? Może rzeczywiście zrzucenie wagi nie jest tym, czego teraz naprawdę chcesz. Może to po prostu presja innych, przez co czujesz, że musisz coś robić, ale sam nie jesteś do tego przekonany. Sam powinieneś mieć zupełnie inny cel i to jest w porządku.

Kiedy go znajdziesz, zobaczysz, że działania, które do niego prowadzą, będą dla Ciebie o wiele łatwiejsze do wykonania. W tej podróży wyznaczaj cele cząstkowe i bądź nagradzany przez ośrodek dopaminowy za to, co osiągnąłeś.

3. Ustal priorytety

Wiedząc, że masz wiele rzeczy do zrobienia, gorzej może być zacząć Ci je robić. To naturalne. Mózg widząc przeszkodę, szuka najłatwiejszego sposobu, aby sobie z nią poradzić. Łatwo zamiast produktywnego dnia spędzić mnóstwo czasu na zastanawianiu się, co zrobić najpierw i jak wszystko zaplanować. I co z tego wynika? Poświęcasz na zadania tylko kilka godzin, niczego nie zrealizowałeś, a jako bonus, masz żal do siebie, że jesteś leniwy.

To nie musi się tak skończyć. Podstawą sukcesu jest to, że nauczysz się nadawać priorytety czekającym Cię wyzwaniom. Podziel je na trzy kategorie:

• Pilne – zadania, których nie można odkładać na później.
• Ważne – zadania, które mają dla Ciebie znaczenie. Obejmuje to również czynności, które stają się pilne w przypadku odłożenia ich na później (np. opłacenie rachunków).
• Nieważne – zadania, których niewykonanie nic nie przyniesie. Może to być, na przykład składanie ubrań w szafie lub przygotowywanie niedzielnego deseru.

Zawsze musisz być w stanie podjąć się zadań, które są pilne. Jednocześnie, byłoby idealnie, gdybyś potrafił rozwiązywać ważne zadania w odpowiednim czasie, zanim staną się pilne. Kiedy nauczysz się wykonywać obowiązki stopniowo, zgodnie z ich priorytetem, nie będziesz gromadzić zadań, z którymi nie byłbyś w stanie sobie poradzić. Będziesz mniej zestresowany, a także będziesz miał więcej czasu na swoje hobby. Jeśli zdarzy się, że nie podejmiesz się zadań z kategorii zadań nieważnych, nie ma to znaczenia, a więc nie musisz się tym stresować. [10]

4. Przestań martwić się tym, co myślą inni

Strach przed tym, co inni mogą powiedzieć, może być często powodem, dla którego boimy się próbować nowych rzeczy.

• Co pomyśleliby o mnie inne osoby na siłowni, gdybym zaczął tam ćwiczyć?
• Co powiedziałaby moja rodzina, gdybym zmienił pracę?
• Co powiedzieliby inni, gdybym założył własną firmę?
• Jak zareagowaliby moi przyjaciele, gdybym zaczął się odchudzać?

To naturalne, że boimy się tego, co nieznane. Ale nie możesz pozwolić, aby strach przed innymi powstrzymywał Cię przed robieniem tego, co chcesz. W końcu i tak cała odpowiedzialność spoczywa na Tobie. To są Twoje cele, Twoje pragnienia i Twoje marzenia, a nie czyjekolwiek inne. To Ty spotkasz się z sukcesem lub porażką. Jeśli ktoś inny ma problem z tym, co chcesz zrobić, może przenosić swój problem na Ciebie, więc nie zniechęcaj się i spróbuj otoczyć się ludźmi, którzy będą wspierać i stać za Tobą.

5. Pokonaj swój wewnętrzny strach

Ten punkt jest ściśle związany z poprzednim. W tym przypadku jednak, Twój strach jest hamulcem, który nie pozwala Ci wyjść ze swojej strefy komfortu. W rezultacie, pozostajesz niezmieniony w błędnym kole swojej niepewności i nie posuwasz się do przodu. Możesz nawet obwiniać siebie, że jesteś leniwy i niezdolny do zmian, ponieważ Twój wewnętrzny strach jest silniejszy. Metoda trzech scenariuszy i świadomość, że popełnianie błędów jest normalne, może pomóc Ci w tym problemie. Nawet sławni naukowcy popełnili wiele błędów zanim wymyślili rewolucyjny wynalazek. Weź z nich przykład.

6. Skup się na swoim stylu życia

Pozorne lenistwo może być również spowodowane stylem życia. Może bardzo chciałbyś wprowadzić jakieś zmiany lub wykonać ciężką pracę, ale nie masz na to siły fizycznej. Jeśli czujesz, że poprzednie punkty Cię nie dotyczą i nie boisz się, a wręcz przeciwnie masz jasno określony cel, motywację i plan, spróbuj skupić się na swoim stylu życia i odpowiedz sobie na kilka poniższych pytań:

• Czy jesz wystarczająco dużo?
• Czy masz zbyt duży deficyt kaloryczny?
• Czy pijesz wystarczająco dużo płynów?
• Czy pijesz za dużo?
• Czy zwracasz uwagę na spożycie wystarczającej ilości mikroelementów, takich jak witaminy i minerały?
• Czy wysypiasz się wystarczająco?
• Czy jesteś przeciążony w niektórych dziedzinach (praca, sport)?
• Czy jesteś narażony na nadmierny stres?

Jeśli uważasz, że któryś z tych obszarów może mieć związek z Twoim brakiem chęci, spróbuj się na nich skupić. Pomocne mogą być nasze artykuły na temat zdrowego odżywiania, treningu, stresu czy snu.

7. Udaj się do lekarza

Warunek, który w pewnych okolicznościach może pojawić się jako lenistwo, jest w niektórych przypadkach często związany z wieloma różnymi chorobami psychicznymi. Zazwyczaj ludzie cierpiący na depresję mogą dojść do punktu, w którym nie są w stanie nawet wstać z łóżka. Jeśli czujesz, że jesteś jedną z tych osób, nie polegaj na poradach zaczerpniętych z dyskusji online i skontaktuj się ze specjalistą. [12]

Jaki z tego morał?

Moglibyśmy teraz wymienić dziesiątki innych wskazówek, jak pokonać lenistwo, ale żadna z nich nie zadziała, jeśli nie uświadomisz sobie przyczyny swojego lenistwa. Zaakceptuj fakt, że może to być w pewnym stopniu spowodowane zakodowanym instynktem, genami lub wychowaniem, ale nie zwalniaj się z odpowiedzialności. Choć łatwiej jest komuś nie być leniwym, nie oznacza to, że rezygnuje się z wszelkich wysiłków aktywności. Każdy z nas jest panem swojego losu, dlatego to od nas zależy, czy staniemy przeciwko lenistwu. Spróbuj skorzystać z naszych porad, aby nauczyć się zwalczać jego najczęstsze przyczyny i ciesz się z postępów, jakie robisz. Nawet największy kanapowiec może dokonać wielkich rzeczy.

A co z Tobą i lenistwem – walczysz z nim co drugi dzień, czy może nie wiesz, co to słowo oznacza? Podziel się swoimi doświadczeniami i poradami, jak z nim walczysz. Jeśli podobał Ci się ten artykuł, nie zapomnij udostępnić go swoim leniwym znajomym. Może pomożesz im w końcu wprowadzić kilka zmian w swoim życiu.

Źródła:

[1] Neel Burton M.D. The Psychology of Laziness – https://www.psychologytoday.com/us/blog/hide-and-seek/201410/the-psychology-laziness

[2] Amy M. Knab, J. Timothy Lightfoot Does the difference between physically active and couch potato lie in the dopamine system? – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20224735/

[3] Janine H Stubbe et al. Genetic influences on exercise participation in 37,051 twin pairs from seven countries – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17183649/

[4] J Timothy Lightfoot Current understanding of the genetic basis for physical activity – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21270357/

[5] Justin S Rhodes Neurobiology of Mice Selected for High Voluntary Wheel-running Activity – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21676789/

[6] Justin S Rhodes et al. Patterns of brain activity associated with variation in voluntary wheel-running behavior – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14674844/

[7] Erik M. Kolb et al. Mice from lines selectively bred for high voluntary wheel running exhibit lower blood pressure during withdrawal from wheel access – https://biology.ucr.edu/people/faculty/Garland/Kolb_et_al_2013_exercise_addiction_in_High-Runner_mice.pdf

[8] The Science of Laziness – https://www.youtube.com/watch?v=gd7wAithl7I

[9] The Only Way to Eat an Elephant – https://www.psychologytoday.com/us/blog/mindfully-present-fully-alive/201804/the-only-way-eat-elephant

[10] Why is time management key? – https://www.stress.org.uk/why-is-time-management-key/

[11] Blog Terap.io – https://blog.terap.io

[12] Depression – https://www.nimh.nih.gov/health/topics/depression/