Zaburzenia odżywiania: Dlaczego się pojawiają, jakie są ich objawy i skutki?

Wielu z nas chciałoby wyglądać nieco szczuplej czy być bardziej umięśnionym, a najlepiej byłoby mieć wyrzeźbiony brzuch przez cały rok. Wiele poświęcamy, aby osiągnąć wymarzoną sylwetkę. Jemy coraz mniej, uprawiamy więcej sportu i zmieniamy nasz ogólny styl życia niemal nie do poznania. Ale ta droga do wymarzonego ciała nie jest idealna i może przynieść wiele komplikacji i pułapek. O wiele lepiej jest wyznaczyć sobie realistyczne cele i wybrać zdrowy sposób ich osiągnięcia, bez niepotrzebnego popadania w skrajności. W ten sposób możemy oczekiwać długotrwałych rezultatów bez negatywnego wpływu na organizm.

Ale co się dzieje, gdy pragnienie posiadania pięknego ciała staje się obsesją? Mogą zacząć się ujawniać zaburzenia odżywiania. W ich przypadku niewinna utrata wagi często staje się najważniejszym priorytetem, co może poważnie zagrozić zdrowiu fizycznemu i psychicznemu. Nie istnieje tylko jeden rodzaj zaburzeń odżywiania, ale kilka. Każde z nich ma swoją specyfikę, dlatego tak ważne jest poznanie rodzajów i przyczyn tych najbardziej znanych. Warto rozpoznawać sygnały ostrzegawcze we wczesnym stadium zaburzeń i jak najszybciej szukać profesjonalnej pomocy, aby zapobiec poważnym problemom.

Czym są zaburzenia odżywiania?

Zaburzenia odżywiania (ED) to nie tylko odmawianie jedzenia z powodu chęci utraty wagi czy nastoletnia moda, która pojawiła się z dnia na dzień. Może zacząć się od niewinnej utraty kilku zbędnych kilogramów, która w końcu wymyka się spod kontroli. Jest to poważna i potencjalnie zagrażająca życiu choroba psychiczna. [1-3]

• Charakteryzuje się zaburzeniami zachowania oraz niezdrowym stosunkiem do jedzenia i ciała.
• Najczęściej objawia się odmawianiem jedzenia, skrajnie niskim spożyciem kalorii, naprzemiennymi okresami głodzenia się i objadania lub innymi formami mniej lub bardziej świadomego manipulowania dietą.
• Do tego może dochodzić wywoływanie wymiotów, nadużywanie środków przeczyszczających (substancji o działaniu przeczyszczającym) lub diuretyków (leków moczopędnych).
• W wielu przypadkach dąży się do maksymalizacji wydatku energetycznego poprzez ruch w ciągu dnia i nadmierną aktywność fizyczną.

Osoby z zaburzeniami odżywiania zazwyczaj żyją we własnym świecie, który kręci się głównie wokół jedzenia, utraty wagi i wyglądu ciała. Robią one wszystko, aby w jakiś sposób poprawić swoją sylwetkę, co często wiąże się z większą satysfakcją, szczęściem i statusem społecznym. Mają wobec siebie ogromne oczekiwania i wciąż chcą osiągnąć wymarzony ideał piękna. Zamiast tego często pogrążają się w otchłani, gdzie czekają na nich problemy ze zdrowiem fizycznym i psychicznym, co znacznie obniża jakość życia. [1-3]

Co jest przyczyną zaburzeń odżywiania?

Początek jest zazwyczaj łagodny. Często zaczyna się od pragnienia uzyskania szczuplejszej sylwetki, wyrzeźbionego brzucha, lepszych wyników sportowych lub potrzeby zaspokojenia wymagań, jakie stawia przed daną osobą społeczeństwo lub ona sama. Po pierwszym sukcesie przychodzą komplementy i miła uwaga, które tylko utwierdzają taką osobę w przekonaniu, że robi to dobrze. W związku z tym jeszcze bardziej ogranicza jedzenie i zaczyna więcej ćwiczyć. Czuje, że to jedyny sposób na osiągnięcie celu. Ale wszystko może wymknąć się spod kontroli i taka osoba może bardzo łatwo i szybko wpaść w paskudny świat zaburzeń odżywiania.

Rzeczywista przyczyna ED jest bardzo trudna do wykrycia. Nie może to być tylko utrata wagi, ponieważ wiele osób przechodzi przez to codziennie i w większości przypadków nie stanowi to aż takiego problemu. Istnieje wiele czynników, które mogą być potencjalnym czynnikiem wyzwalającym. Niektóre z nich są zakorzenione w najbliższym otoczeniu osoby, inne mają swój początek w jej głowie. [4-5]

Jakie są czynniki ryzyka wystąpienia zaburzeń odżywiania?

Główną przyczyną ED może być historia przestrzegania różnych diet, chęć bycia najlepszym we wszystkim lub chęć poprawy wyników sportowych, zwłaszcza w dyscyplinach, w których kładzie się duży nacisk na wygląd i estetykę. Ale to jeszcze nie koniec listy. Czynniki biologiczne, psychologiczne i społeczne również mogą odgrywać rolę w powstawaniu zaburzeń odżywiania. [4-5]

1. Czynniki biologiczne, które mogą prowadzić do zaburzeń odżywiania

• W bezpośrednim otoczeniu masz osobę z ED lub inną chorobą psychiczną: jeśli Twój rodzic, rodzeństwo lub inny bliski krewny cierpi na zaburzenia psychiczne, zwiększa się ryzyko rozwoju tych chorób, w tym zaburzeń odżywiania.
• Doświadczenie z kilkoma dietami: ED często występują u osób, które w przeszłości przeszły już przez szereg diet mających na celu zmianę sylwetki. Dzieje się tak dlatego, że wcześniejsze niepowodzenia mogą doprowadzić je do stosowania ekstremalnych diet i podejść.
• Długotrwały deficyt kaloryczny: osoby, u których długotrwały wydatek energetyczny jest wyższy niż spożycie, również znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka wystąpienia ED. Zaburzenia odżywiania mogą też wystąpić w okresach intensywnego wzrostu (dojrzewanie), innych chorób lub nadmiernego wysiłku fizycznego. Jedzenie może wywoływać u nich lęk przed niepożądanym przyrostem masy ciała.

2. Czynniki psychologiczne, które mogą prowadzić do zaburzeń odżywiania

• Chęć bycia idealnym: Posiadanie przesadnych, często nierealistycznych wymagań i oczekiwań wobec siebie. Jeśli chcemy się w czymś poprawić, próba schudnięcia lub zmiany sylwetki może stać się narzędziem do osiągnięcia celu.
• Niezadowolenie z kształtu swojego ciała: Niezadowolenie z własnego wyglądu również może wpływać na poczucie własnej wartości. Zaniżona samoocena może wywołać problemy psychologiczne, w tym niezdrowe relacje z jedzeniem i inne objawy ED.
• Problemy ze zdrowiem psychicznym: u niektórych osób z ED przed postawieniem diagnozy występują objawy lęku, fobii społecznej lub zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych.

3. Czynniki społeczne, które mogą prowadzić do zaburzeń odżywiania

• Kult szczupłości: osoby o szczupłej sylwetce są ogólnie uważane w społeczeństwie za odnoszące sukcesy i szczęśliwe. Jest to również powód, dla którego staramy się poprawić swój status społeczny i prestiż poprzez utratę wagi. W przypadku obsesji na punkcie szczupłości, utrata pierwszych kilogramów może prowadzić do anoreksji lub innych zaburzeń odżywiania.
• Dyskryminacja osób z nadwagą i ich zawstydzanie: Dyskryminacja, zastraszanie i ocenianie ludzi na podstawie ich wyglądu także przyczyniają się do zaburzeń odżywiania. Może do tego dojść zarówno w życiu realnym, jak i w mediach społecznościowych.
• Izolacja społeczna: ograniczony kontakt ze światem zewnętrznym, samotność, brak przyjaciół i osób, które się nami interesują, mogą być kolejnym powodem rozwoju ED. W ten sposób osoba cierpiąca na ED może domagać się uwagi, której na co dzień nie otrzymuje.
• Sporty i aktywności wymagające estetycznego wyglądu: jeśli poświęcasz swój czas na aktywności, w których dużą rolę odgrywają wygląd lub masa ciała, automatycznie zwiększasz swoje ryzyko wystąpienia ED. W takim przypadku szczuplejsza sylwetka jest zwykle kojarzona z większymi sukcesami. Należą do nich modeling, taniec i sporty takie jak gimnastyka, fitness, kulturystyka i jazda na rowerze.

Kto jest najbardziej narażony na wystąpienie zaburzeń odżywiania?

Nie ma znaczenia, czy jesteśmy dzieckiem w wieku nastoletnim, kobietą po pięćdziesiątce czy dorosłym mężczyzną – każdy z nas może być zagrożony.

• Zaburzenia odżywiania dotyczą około 5% populacji i najczęściej rozwijają się w okresie dojrzewania i wczesnej dorosłości.
• Szacuje się, że na całym świecie na anoreksję lub bulimię cierpi od 0,5 do 3% ludzi. Według ekspertów statystyki te są jednak znacznie zaniżone. Wiele przypadków może nawet nie trafić do lekarza, który zdiagnozuje ED. Dlatego ogólna liczba jest wyższa.
• Według statystyk, mężczyźni stanowią aż 25% przypadków anoreksji lub bulimii. W przypadku kompulsywnego objadania się, odsetek ten może sięgać nawet 40%. Statystki te wyraźnie obalają mit, że problemy te dotyczą wyłącznie kobiet.
• Większość zarejestrowanych przypadków dotyczy młodych kobiet. Według badań populacyjnych z udziałem ponad 5000 kobiet, 15% z nich miało osobiste doświadczenia z ED w pierwszej połowie swojego życia. Niestety, jest to jednak jedyna choroba dotykająca kobiet. Wysoką częstość występowania zaburzeń odżywiania u kobiet potwierdzają także inne dane i badania. [6-8]

Jakie są grupy ryzyka wystąpienia zaburzeń odżywiania?

Jedna z grup podwyższonego ryzyka wiąże się z wiekiem i płcią. Inne grupy ryzyka są też powiązane ze względu na podobne zainteresowania lub zawody. [9-10]

• Dorastające kobiety i mężczyźni. W okresie dojrzewania zachodzi szereg zmian fizjologicznych, które wpływają na wygląd zewnętrzny, np. wzrost piersi lub większe odkładanie się tkanki tłuszczowej w okolicy bioder u dziewcząt. Niektórzy mogą zacząć radzić sobie z tymi zmianami, stosując diety, głodówki lub objadając się, co może przerodzić się w zaburzenia odżywiania.
• Osoby przechodzące zmiany życiowe. Może to być utrata bliskiej osoby, rozstanie, zmiana pracy lub miejsca zamieszkania. Niektóre osoby są bardziej wrażliwe na takie wydarzenia życiowe niż inne. Może to ponownie prowadzić do chorób psychicznych, w tym zaburzeń odżywiania.
• Osoby, które uprawiają „sporty estetyczne”. Należą do nich np. gimnastyka, fitness, kulturystyka, taniec, balet lub łyżwiarstwo figurowe.
• Sportowcy, którzy muszą spełniać wymagania kategorii wagowych. Dotyczy to w szczególności sportów walki lub podnoszenia ciężarów.
• Osoby wykonujące zawód, w którym przywiązuje się dużą wagę do wyglądu. Dotyczy to zwłaszcza modelingu, aktorów lub prezenterów telewizyjnych.
• Grupy mniejszościowe. Osoby ze społeczności LGBT (osoby o odmiennej tożsamości seksualnej lub płciowej).

Te produkty mogą Cię zainteresować:

Jakie są najczęstsze rodzaje zaburzeń odżywiania?

Według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD), opublikowanej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), możemy wyróżnić kilka rodzajów ED. Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (APA) uzupełnia tę listę o nowe przypadki. Oficjalna kategoryzacja pomaga w diagnozowaniu zaburzeń odżywiania. Istnieją jednak także inne, nieokreślone problemy, które pod wieloma względami przypominają te choroby. I tych również nie pominiemy w naszym przeglądzie. [11-13]

Definicje zaburzeń odżywiania

1. Anoreksja (anorexia nervosa)

Anoreksja jest prawdopodobnie najbardziej znanym zaburzeniem odżywiania, któremu towarzyszy brak apetytu. Osobom cierpiącym na to zaburzenie udaje się zjeść tylko jedno jabłko dziennie, a w niektóre dni nie jedzą wcale. W wielu przypadkach jest to spotęgowane dużym wydatkowaniem kalorii poprzez ćwiczenia i ruch. Zazwyczaj starają się oni za wszelką cenę trzymać bardzo restrykcyjnej diety i planu ćwiczeń, który sami stworzyli. Wszystko to prowadzi do głębokiego deficytu kalorycznego i znacznej utraty wagi. Niedowaga jest więc jednym z kryteriów oceny obecności anorexia nervosa. W przypadku gdy stwierdza się pewne objawy typowe dla anoreksji, wówczas chorobę określa się mianem anoreksji atypowej.

Do ograniczenia przyjmowania pokarmów często dołącza się także strach przed przybraniem na wadze, chęć utrzymania niskiej wagi i zaburzona percepcja własnego ciała. Osoby z otoczenia danej osoby mogą postrzegać ją jako wystarczająco szczupłą, ale ona sama nadal widzi w sobie wady. Na przykład, może postrzegać swoje uda jako zbyt grube, mimo że obiektywnie rzecz biorąc, jest odwrotnie. Anorektycy zazwyczaj nie przyznają się do tego, że mają problem, który może zaszkodzić ich zdrowiu. Nie mówiąc już o poważnym uszczerbku na zdrowiu. [11-13]

2. Bulimia (bulimia nervosa)

Bulimia różni się od anoreksji tym, że charakteryzuje się powtarzającymi się epizodami nadmiernego objadania się, którym towarzyszy poczucie winy i utrata kontroli nad przyjmowaniem pokarmu. Często następstwem tego są zachowania kompensacyjne w postaci głodzenia się, nadmiernych ćwiczeń fizycznych, wywoływania wymiotów lub nadużywania środków przeczyszczających. Strategie te są stosowane przez osoby cierpiące na bulimię w celu zapobiegania przybieraniu na wadze.

Jeśli napady objadania się w połączeniu z zachowaniami kompensacyjnymi powtarzają się co najmniej raz w tygodniu przez trzy miesiące, mamy do czynienia z bulimią. Jeśli występują rzadziej, problem ten określa się mianem bulimii atypowej.

Osoby cierpiące na bulimię są w stanie zjeść dużą ilość dowolnego pokarmu w krótkim czasie. Mogą też doświadczać skrajnych zmian w diecie. W niektóre dni jedzą tylko niskokaloryczne pokarmy, takie jak owoce, warzywa, chude mięso lub niskotłuszczowe produkty mleczne, które następnie zastępują dużymi porcjami „zakazanych” pokarmów, takich jak słodycze czy fast foody. Takie przejście jest postrzegane jako porażka, po której pojawia się poczucie winy. [2, 11-13]

3. Zaburzenie kompulsywnego objadania się

Podobnie jak w przypadku bulimii, kompulsywne objadanie się charakteryzuje się epizodami przyjmowania dużych ilości pokarmu w krótkim czasie. Zachowaniu temu towarzyszy poczucie winy, porażki, rozczarowania i utraty kontroli. Często jednak nie występują zachowania kompensacyjne. Jeśli takie zachowania powtarzają się co najmniej raz w tygodniu przez trzy miesiące, mamy do czynienia z objadaniem się. Jeśli zdarza się to rzadziej, problem określa się mianem atypowego objadania się.

Charakterystyczne dla osób cierpiących z powodu objadania się jest to, że jedzą szybciej i większe porcje niż zwykle. Następnie kontynuują jedzenie, aż do osiągnięcia nieprzyjemnego, a nawet bolesnego uczucia przejedzenia. Typowe jest także rozpoczynanie posiłku nawet wtedy, gdy nie odczuwają głodu. Często wstydzą się swojego zachowania i wolą jeść w samotności. [11-13]

4. Pica

To zaburzenie odżywiania charakteryzuje się spożywaniem niejadalnych produktów, które nie mają wartości kalorycznej. Może to być na przykład wata, włosy, papier lub mydło. Aby postawić kliniczną diagnozę tego zaburzenia, owe zachowanie musi trwać co najmniej miesiąc. Osoby z tym zaburzeniem nie unikają jednak typowych pokarmów i dlatego mogą nie wykazywać oznak niedożywienia. [11,14]

Najczęściej problem ten jest diagnozowany dopiero wtedy, gdy spożycie danego produktu powoduje problemy zdrowotne i chorzy szukają pomocy medycznej. W przeciwnym razie może być ukryty dla wszystkich poza osobą dotkniętą chorobą. Większy problem pojawia się, jednak gdy choroba jest częścią innego schorzenia. Szczególnie zagrożone są osoby z innymi chorobami psychicznymi lub niepełnosprawnością intelektualną. [11,14]

Zespół lub zaburzenia przeżuwania

Jest to choroba charakteryzująca się zwracaniem treści żołądkowej do ust i jej wielokrotnym przeżuwaniem, połykaniem lub wypluwaniem. Często dzieje się to mimowolnie i bez wysiłku. Odbywa się to bez bólu lub nudności i nie jest związane z chorobami przewodu pokarmowego ani innymi zaburzeniami odżywiania. W celu postawienia diagnozy, zachowania te muszą powtarzać się przez co najmniej miesiąc. [11,14]

6. Niespecyficzne zaburzenia odżywiania

Zaburzenia te nie spełniają kryteriów koniecznych do postawienia diagnozy. Nie umniejsza to jednak ich powagi. Oprócz atypowej odmiany anoreksji, bulimii i kompulsywnego objadania się zalicza się do nich również zaburzenie związane z nadużywaniem środków przeczyszczających (purgative disorder). Charakteryzuje się ono wielokrotnym stosowaniem środków przeczyszczających, moczopędnych i wywoływaniem wymiotów w celu zmiany masy ciała. W przeciwieństwie do bulimii nie ma w nim wcześniejszego wywiadu dotyczącego nadmiernego przyjmowania pokarmów.

Do tej grupy zalicza się również zespół jedzenia nocnego (night eating syndrome), który polega na objadaniu się po kolacji lub jedzeniu w środku nocy. Może to zaburzać sen i prowadzić do przyrostu masy ciała, a nawet otyłości. Typowe dla osób, u których występuje ten zespół, jest również spożywanie pierwszego posiłku w ciągu dnia w późniejszych godzinach. [11,12,15]

7. Zaburzenie polegające na ograniczaniu lub unikaniu przyjmowania pokarmów (ARFID)

Osoba z tym zaburzeniem nie przejmuje się wyglądem swojego ciała ani utratą wagi. Zamiast tego unika pewnych pokarmów lub całych grup pokarmów ze względu na ich smak, konsystencję, wygląd lub temperaturę. Może to być wynikiem jakiegoś negatywnego doświadczenia z przeszłości (zakrztuszenie się określonym pokarmem lub niestrawność po jedzeniu).

Strach przed niektórymi pokarmami może wywoływać uczucie niepokoju i lęku. Z tego powodu dana osoba może często mieć bardzo ograniczoną dietę, której nie jest w stanie rozszerzać z powodu towarzyszącego jej uczucia strachu. [11,14]

Niespecyficzne zaburzenia odżywiania

Choć zaburzenia te nie są oficjalnie zaburzeniami odżywiania, mają bardzo podobny charakter dolegliwości. Wiążą się one z wieloma zagrożeniami dla zdrowia i dlatego nie należy o nich zapominać.

1. Bigoreksja (dysmorfia mięśniowa)

Bigoreksja znana jest również pod nazwą kompleksu Adonisa i uważana jest za przeciwieństwo anoreksji. Jest to zaburzenie psychiczne, które częściej występuje u mężczyzn. Podobnie jak anoreksja, charakteryzuje się posiadaniem zniekształconego obrazu własnego ciała. Różnica polega jednak na tym, że osoby cierpiące na bigoreksję postrzegają siebie jako zbyt małe, słabe i o niewystarczającej masie mięśniowej. Starają się to zrekompensować godzinami ćwiczeń na siłowni i zwiększonym spożyciem kalorii. Po prostu robią wszystko, co w ich mocy, aby przybrać na masie mięśniowej. I nawet jeśli im się to udaje, nadal nie są zadowoleni ze swojego wyglądu, co może wywoływać myśli depresyjne.

Nie jest zapewne zaskoczeniem, że problem ten występuje głównie wśród kulturystów. Według badań ponad 50% osób (zarówno mężczyzn, jak i kobiet), które startują w amatorskich i profesjonalnych zawodach kulturystycznych, cierpi na bigoreksję. W ich przypadku, niestety, stosowanie sterydów anabolicznych w celu zwiększenia masy mięśniowej nie jest niczym wyjątkowym. Problem ten może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych związanych ze sterydami. [16-17]

2. Ortoreksja (orthorexia nervosa)

Ortoreksja jest chorobą psychiczną, która – choć nie spełnia kryteriów oficjalnego zaburzenia odżywiania – zdecydowanie zalicza się do tego rodzaju zaburzeń. Czasami określa się ją także jako obsesję na punkcie zdrowego odżywiania. Charakteryzuje się kompulsywną potrzebą spożywania wyłącznie „zdrowej” lub „czystej” żywności, co daje osobie cierpiącej na tę chorobę poczucie kontroli nad własnym zdrowiem. Po zjedzeniu „zakazanych” pokarmów pojawia się poczucie winy i niepokój.

Osoba cierpiąca na ortoreksję je tylko to, co uważa za stosowne i dlatego może mieć bardzo ograniczony wybór pokarmów. Często eliminuje ze swojej diety całe grupy pokarmów, które uważa za niezdrowe lub szkodliwe. Mogą to być np. cukier, chleb lub inne produkty zbożowe, tłuszcz, mięso lub nabiał. Im poważniejsza jest sytuacja, tym mniej pozostaje pokarmów uznawanych za dobre i zdrowe.

Zazwyczaj prowadzi to do niedoboru niektórych składników odżywczych (białka, węglowodany, tłuszcze, witaminy, minerały), co może przyczynić się do problemów zdrowotnych. Zazwyczaj osoby te są głęboko przekonane o słuszności swojej diety i często nie przyznają, że ich zachowanie może stanowić problem. [14]

Objawy i konsekwencje zaburzeń odżywiania

Jeśli ktoś regularnie zjada tylko kawałek owocu zamiast pełnego posiłku, próbuje napełnić pusty żołądek wodą lub na przemian objada się i głodzi, można się spodziewać, że w dłuższej perspektywie takie zachowanie będzie miało negatywny wpływ na jego zdrowie.

Wszystkie powyższe zaburzenia mają jedną wspólną cechę – zaburzoną relację z jedzeniem. Może to mieć poważne konsekwencje dla zdrowia psychicznego i fizycznego. Ale to nie wszystko, ponieważ problemy te w różny sposób przekładają się na funkcjonowanie w relacjach międzyludzkich i wyniki sportowe. Ogólnie rzecz biorąc, jakość życia ulega obniżeniu.

1. Jakie są konsekwencje zaburzeń odżywiania dla zdrowia fizycznego?

Jedzenie dostarcza nie tylko energii, ale także ważnych mikroelementów, takich jak witaminy, minerały i inne biologicznie aktywne składniki o pozytywnym wpływie na organizm. Jeśli organizmowi brakuje któregoś z nich przez dłuższy czas, przestanie on prawidłowo funkcjonować.

Wymienione konsekwencje i skutki mogą być różne w zależności od ED. W przypadku niedostatecznego spożycia kalorii w organizmie pojawiają się mechanizmy adaptacyjne, które pomagają mu zaoszczędzić jak najwięcej energii. Logicznie rzecz biorąc, organizm traktuje drastyczne zmniejszenie ilości pobieranej energii jako stan zagrożenia życia, więc oszczędza ją, gdzie tylko może. Energia jest wtedy wykorzystywana głównie do podstawowych funkcji, takich jak praca serca czy oddychanie. Niektóre z procesów zachodzących w organizmie są poważnie ograniczone, co prowadzi do poważnych konsekwencji. [18-19]

Wpływ zaburzeń odżywiania na organizm

• przewlekłe zmęczenie i drażliwość
• utrata masy mięśniowej i ogólne osłabienie
• problemy z koncentracją i uwagą 
• zaburzenia trawienia (zaparcia, biegunka), bóle brzucha
• wypadanie włosów i pogorszenie jakości skóry
• częste wymioty powodujące uszkodzenie przełyku i zębów 
• rozrzedzenie kości (osteoporoza)
• trudności z zasypianiem
• negatywny wpływ na poziom estrogenu i testosteronu, zdrowie seksualne i płodność
• nieregularne miesiączki lub całkowity brak miesiączki (amenorrhea)
• anemia z powodu niedoboru żelaza
• w ciężkich przypadkach może dojść do spowolnienia akcji serca i ciśnienia krwi, co może zagrażać prawidłowej pracy serca.

2. Jakie są konsekwencje zaburzeń odżywiania dla zdrowia psychicznego?

Osoba z zaburzeniami odżywiania może mieć problemy psychologiczne jeszcze przed pojawieniem się choroby. Podobnie, ED może później odbić się na zdrowiu psychicznym i relacjach międzyludzkich. Osoby takie często przestają uczestniczyć w wydarzeniach towarzyskich i rodzinnych, które mogłyby zagrozić przestrzeganiu przez nie starannie ustalonego harmonogramu. Ekstrawertyk nagle staje się introwertykiem.  [19-20]

W przypadku zaburzeń odżywiania powszechne jest ciągłe myślenie o jedzeniu oraz obsesyjne skupianie się na wadze i wyglądzie. Elastyczność i zdolność adaptacji w życiu codziennym są ograniczone, ponieważ dana osoba musi trzymać się swojego planu i ustalonego reżimu.

Zdrowie psychiczne a zaburzenia odżywiania

• depresja, lęk i poczucie niższości
• użalanie się nad sobą i zwątpienie w siebie
• poczucie winy, rozczarowania i wstydu
• poczucie samotności
• lęk przed zmianami
• rytuały i zachowania kompulsywne (zachowania powtarzalne)
• obsesyjne lub natrętne myśli, których trudno się pozbyć
• pogorszenie relacji rodzinnych
• nadszarpnięte lub zerwane relacje z partnerami i przyjaciółmi

3. Wpływ zaburzeń odżywiania na wyniki sportowe

Chociaż niektórzy sportowcy są w stanie normalnie trenować przez dość długi czas dzięki przystosowaniu organizmu do niskiego spożycia kalorii, z czasem mogą zacząć zauważać spadek wydajności i inne negatywne konsekwencje ED. [21]

Wyniki sportowe a zaburzenia odżywiania

• uczucie zmęczenia i wyczerpania
• obniżona wydajność treningu
• utrata masy i siły mięśniowej
• zaburzone funkcjonowanie mięśni z powodu braku energii z pożywienia, białka i elektrolitów (potas, magnez, wapń), które są ważne dla ich prawidłowego funkcjonowania
• skurcze mięśni spowodowane niedoborem elektrolitów
• trudności z koncentracją
• częstsze złamania i urazy
• osłabiona regeneracja i gojenie się ran
• mniejsze zapasy glikogenu w organizmie – zmagazynowanych węglowodanów

Jeśli zastanawiasz się, co jeszcze może zrobić z ciałem sportowca niskie spożycie kalorii w połączeniu z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, przeczytaj nasz artykuł Jak walczyć z utratą miesiączki i innymi objawami triady sportsmenek?

Jak radzić sobie z zaburzeniami odżywiania?

Jeśli chodzi o zaburzenia odżywiania, zdecydowanie nie należy pozostawiać nikogo samemu sobie. W takim przypadku konieczna jest fachowa pomoc lekarza i innych członków wielodyscyplinarnego zespołu w celu zapewnienia kompleksowej opieki. W terapii osoby z ED zazwyczaj biorą udział lekarz, psycholog i dietetyk. Równie ważne jest wsparcie ze strony rodziny i bliskich przyjaciół. [13]

O czym warto pamiętać?

Osoby z zaburzeniami odżywiania często manipulują jedzeniem nie tylko po to, by schudnąć lub nabrać masy mięśniowej. W wielu przypadkach wierzą, że pomoże im to osiągnąć lepszą sylwetkę, lepsze wyniki sportowe, a także większą pewność siebie, satysfakcję z życia i sukces. Żyją we własnym świecie, który jest wypełniony liczeniem kalorii i poczuciem żalu po zjedzeniu danej potrawy. Może do tego doprowadzić ich własny perfekcjonizm, presja rówieśników lub problemy psychologiczne. W takim przypadku wczesna pomoc specjalistów jest niezbędna, aby zapobiec negatywnym skutkom zdrowotnym ED.

Jeśli wyniosłeś coś z dzisiejszego artykułu i uważasz, że ktoś inny też powinien go przeczytać, podziel się nim ze znajomymi. W ten sposób pomożesz zwiększyć świadomość i rozpowszechnić informacje o zaburzeniach odżywiania.

Źródła:

[1] What is an Eating Disorder – https://nedc.com.au/eating-disorders/eating-disorders-explained/the-facts/whats-an-eating-disorder/

[2] What Are Eating Disorders? – https://www.psychiatry.org/patients-families/eating-disorders/what-are-eating-disorders

[3] Psychology Today. Eating Disorders – https://www.psychologytoday.com/us/conditions/eating-disorders

[4] National Eating Disorders Association. Risk Factors.– https://www.nationaleatingdisorders.org/risk-factors

[5] Medicine, N. Eating Disorders Causes and Risk Factors. – https://www.nm.org/conditions-and-care-areas/behavioral-health/eating-disorders/causes-and-risk-factors

[6] Janout, V., & Janoutová, G. Eating disorders risk groups in the Czech Republic—Cross-sectional epidemiologic pilot study. – https://pdfs.semanticscholar.org/71d2/8418c9c51bc3a5249c9cbf5c0deab83b92c1.pdf

[7] Identifying people at risk of eating disorders. – https://nedc.com.au/identifying-people-at-risk-of-eating-disorders/

[8] Micali, N., Martini, M. G., Thomas, J. J., Eddy, K. T., Kothari, R., Russell, E., Bulik, C. M., & Treasure, J. Lifetime and 12-month prevalence of eating disorders amongst women in mid-life: A population-based study of diagnoses and risk factors. – https://doi.org/10.1186/s12916-016-0766-4

[9] Risk & Protective Factors. [https://nedc.com.au/eating-disorders/eating-disorders-explained/risk-and-protective-factors/[

[10] Winchester Hospital. Risk Factors for Eating Disorders.– https://www.winchesterhospital.org/health-library/article?id=20315

[11] Chuť žiť. Diagnózy. – https://chutzit.sk/diagnozy/

[12] DSM- 5 Diagnostic criteria for Eating Disorders. Institute for Eating Disorders. – https://insideoutinstitute.org.au/assets/dsm-5%20criteria.pdf

[13] Healthdirect Australia. Eating disorders – https://www.healthdirect.gov.au/eating-disorders

[14] Types of Eating Disorder. – https://www.beateatingdisorders.org.uk/get-information-and-support/about-eating-disorders/types/

[15] Michigan Medicine. Night Eating Syndrome – https://www.uofmhealth.org/health-library/aa107116

[16] Cafri, G., Olivardia, R., & Thompson, J. K. Symptom characteristics and psychiatric comorbidity among males with muscle dysmorphia. Comprehensive – https://doi.org/10.1016/j.comppsych.2008.01.003

[17] Tovt, Š., & Hricová, A. Introduction to bigorexia. – https://doi.org/10.32725/kont.2021.014

[18] Health Consequences. National Eating Disorders Association. – https://www.nationaleatingdisorders.org/health-consequences

[19] NAMI: National Alliance on Mental Illness. Eating Disorders. – https://www.nami.org/About-Mental-Illness/Mental-Health-Conditions/Eating-Disorders

[20] HealthXchange. Eating Disorder Complications: Medical Risks, Psychological Effects and Social Impact – https://www.healthxchange.sg:443/food-nutrition/eating-disorders/eating-disorder-complications-medical-risks-psychological-effects-social-impact

[21] Place, M. How Eating Disorders Affect Sports Performance. – https://www.mccallumplace.com/about/blog/eating-disorders-affect-sports-performance/