Jak czytać etykiety produktów spożywczych i na co uważać?

Znasz to mieszane uczucie, kiedy bierzesz artykuł spożywczy z półki w supermarkecie i próbujesz rozszyfrować, co jest napisane na opakowaniu? Cały ten drobny druk, niezliczone liczby, nieznane słowa i tak wiele atrakcyjnych symboli i informacji sprawia, że kręci Ci się w głowie. Nic dziwnego, że często się poddajesz i po prostu kupujesz to, co lubisz. Etykiety produktów spożywczych mogą być dość mylące. Dlatego w dzisiejszym artykule nauczymy Cię, jak czytać i rozumieć opakowania produktów spożywczych.

Czy producenci mogą umieszczać na opakowaniach wszystko, co chcą?

Wiele osób myśli, że opakowania produktów spożywczych leżą wyłącznie w rękach producentów i ich wyobraźni. Jednak tak nie jest. Znakowanie żywności podlega stosunkowo ścisłym przepisom, które dyktują pewne obowiązki i zasady. Unia Europejska określa przepisy, które obowiązują wszystkie jej kraje członkowskie. Dodatkowo, poszczególne kraje mogą mieć również własne ustalone zasady. [8]

Czego szukać na opakowaniu i jak rozumieć etykiety?

1. Lista składników

Pierwszym krokiem przy podejmowaniu decyzji o tym, jaką żywność kupić, powinno być dokładne sprawdzenie listy składników. Składniki są zawsze wymienione w kolejności malejącej. Oznacza to, że pierwszy wymieniony na liście będzie zawsze tym, który występuje w największej ilości. Pierwsze kilka składników na liście często powie Ci, czy jest to odpowiedni produkt, czy nie. [18]

Zwróć też uwagę na liczbę składników na liście. Im dłuższa lista składników, tym bardziej przetworzona żywność. Długa lista składników często oznacza, że żywność jest pełna niepotrzebnych dodatków. Celem powinno być kupowanie jak najmniej przetworzonej przemysłowo żywności.

Poniższa tabela porównuje dwie wersje owsianki. Po którą z nich sięgasz zazwyczaj?

Domowa owsianka	Kupione w sklepie słodzone płatki owsiane instant
100% płatki owsiane mleko / jogurt / białko serwatkowe świeże lub liofilizowane owoce naturalne orzechy	płatki owsiane 50%, mleko w proszku (laktoza, białko mleka, częściowo zestalony tłuszcz sojowy, tłuszcz mleczny, syrop glukozowy), fruktoza, skrobia kukurydziana, liofilizowane maliny, sól, aromaty, kwas cytrynowy

Płatki owsiane instant często brzmi jak świetna opcja na śniadanie. W rzeczywistości jednak w większości przypadków kupujesz mieszankę niepotrzebnych dodatków, które nie pełnią żadnej pozytywnej roli w tym produkcie. Są pewne wyjątki, ale te znajdziesz dopiero po dokładnym przeczytaniu listy składników. Lepszym rozwiązaniem jest jednak zarezerwowanie 5-10 minut i ugotowanie zwykłych płatków owsianych (lub po prostu zalanie ich wrzątkiem) i doprawienie według własnych potrzeb. W efekcie końcowym uzyskasz nie tylko lepszy skład, ale i dłuższe uczucie sytości, ponieważ owsianka będzie zawierała większą ilość białka i błonnika. To samo dotyczy wszelkich dań i potraw. Im prostsza ich lista składników, tym lepiej.

2. Tabela wartości odżywczych

Tabela wartości odżywczych jest bardzo ważnym elementem opakowania, ponieważ informuje o tym, jak bogata w składniki odżywcze jest dana żywność i ile zawiera kalorii. Wartość energetyczna musi być podana na opakowaniu. Podaje się ją w kilokaloriach (kcal) i kilodżulach (kJ), gdzie 1 kcal odpowiada 4,2 kJ. Poniżej znajdziesz też referencyjną wartość spożycia dla przeciętnej osoby dorosłej, która wynosi 2 000 kcal (8 400 kJ). Ponadto nie zabraknie tam informacji o zawartości węglowodanów, cukrów, białka, tłuszczu, kwasów tłuszczowych nasyconych i soli. Nieobowiązkowymi, ale często wymienianymi informacjami są błonnik, alkohole cukrowe, jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczowe, witaminy, itp. [18]

Te produkty mogą Cię zainteresować:

Ilość w 100 g czy w jednej porcji?

Przede wszystkim zawsze zwracaj uwagę na ilość produktu, dla którego podane są dane wartości energetyczne i odżywcze. Zazwyczaj jest to ilość w 100 g lub 100 ml żywności, ale może się zdarzyć, że producent podaje również ilość w porcji (np. 50 g). Jednak wielkość porcji podana na opakowaniu może nie odpowiadać Twojej zwykłej porcji.

Na przykład płatki śniadaniowe zwykle mają ustaloną porcję 30 g. Dlatego jej wartość energetyczna może wynosić około 130 kcal. Ale dla większości z Was prawdopodobnie nie wystarczyłoby to na śniadanie, więc podwajacie porcję (60 g). Spożycie kalorii z tych płatków śniadaniowych nagle wzrasta do 260 kcal, co stanowi 13% średniego zalecanego dziennego spożycia kalorii.

Dlatego dowiedz się, ile kalorii znajduje się w 100 g jedzenia, jaką wielkość porcji wskazuje producent i ile nakładasz na swój talerz.

Węglowodany

Węglowodany to duża grupa składników odżywczych, która dzieli się na polisacharydy, oligosacharydy, disacharydy i monosacharydy.

• Monosacharydy są najprostszą formą węglowodanów. Składają się tylko z jednej cząsteczki węglowodanu. Są to na przykład glukoza, fruktoza czy galaktoza. Monosacharydy najszybciej wchłaniają się z przewodu pokarmowego do krwi.
• Disacharydy składają się z dwóch monosacharydów. Są to na przykład sacharoza (cukier z burakówi trzcinowy) lub laktoza (cukier mleczny).
• Oligosacharydy składają się z 2 do 10 monosacharydów (w tym disacharydów).
• Polisacharydy, zwane również węglowodanami złożonymi składają się z długich łańcuchów cząsteczek monosacharydów. Typowym polisacharydem w naszej diecie jest skrobia, która składa się z cząsteczek glukozy. W porównaniu z innymi węglowodanami, polisacharydy dłużej się trawią, dzięki czemu zapewniają lepsze uczucie sytości, a jednocześnie pomagają utrzymać prawidłowy poziom cukru we krwi. Polisacharydy powinny stanowić 45-60% całkowitego dziennego spożycia kalorii. [4]

Disacharydy i monosacharydy nazywane są również cukrami. Ilość węglowodanów podana w tabeli wartości odżywczych zawiera wszystkie te podgrupy.

	W 100 g produktu
Węglowodany	50 g
– w tym cukry	20 g

Producent zobowiązany jest również do podania ilości zawartych cukrów. Z poniższej tabeli wynika, że całkowita ilość węglowodanów w żywności wynosi 50 g (w 100 g). Z tego 20 g z ogólnej ilości 50 g stanowią cukry (monosacharydy i disacharydy). Pozostałe 30 g stanowią zatem polisacharydy i inne rodzaje węglowodanów.

Dzienne spożycie cukru nie powinno przekraczać 10% całkowitego dziennego spożycia kalorii. Ilość ta obejmuje cukier dodany do żywności, ale także ten, który występuje w niej naturalnie (np. cukier w owocach czy produktach mlecznych). [2]

Zawsze uzupełniaj czytanie tabeli o informacje z listy składników, aby upewnić się, jakie jest źródło cukru W idealnej sytuacji większość cukru powinna pochodzić z owoców. Z drugiej strony, staraj się ograniczać pokarmy, które są słodzone syropem glukozowym lub fruktozowym. Na przykład, o wiele lepiej jest kupić zwykły jogurt zamiast smakowego i przyprawić go ulubionymi owocami. Nie tylko dostarczysz swojemu organizmowi większej ilości witamin, ale także zapewnisz sobie lepsze uczucie sytości.

Tłuszcz

Wartość ta wskazuje na całkowitą ilość tłuszczu w żywności. Obejmuje to zarówno tłuszcze nasycone, jak i nienasycone.

	W 100 g produktu
Tłuszcz	34 g
– w tym kwasy tłuszczowe nasycone	19 g

Wartość ta wskazuje na udział nasyconych kwasów tłuszczowych w całkowitej ilości tłuszczu. Ich ilość nie powinna być większa niż 10 całkowitego dziennego spożycia kalorii. Nadmierne spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych zwiększa ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia.

Obserwuj zawartość tłuszczu w wędlinach, nabiale i innych pakowanych produktach pochodzenia zwierzęcego. Jednak uważaj również przy zakupie różnych ciasteczek, czekoladek i innych słodyczy. Żywność ta często zawiera olej kokosowy lub palmowy, które są źródłem nasyconych kwasów tłuszczowych. Zdziwiłabyś się, jak dużo tłuszczu może zawierać paczka ciasteczek oblanych czekoladą. 100 g z nich może zawierać nawet 28 g tłuszczu, z czego połowa to tłuszcze nasycone.

Kwasy tłuszczowe trans

Spożywanie kwasów tłuszczowych trans (TFA) zwiększa ryzyko rozwoju chorób układu krążenia. Ich naturalnym źródłem są tkanki przeżuwaczy, ale powstają również podczas przemysłowego przetwarzania tłuszczów. To właśnie TFA powstające w wyniku nieprawidłowej modyfikacji technologicznej mogą być niebezpieczne. Pochodzą one z częściowo zestalonych tłuszczów, które zazwyczaj znajdują się np. w tanich słodyczach, cieście francuskim, niskiej jakości polewach czekoladowych, substytutach czekolady itp. Nie znajdziesz jednak tej informacji na opakowaniach produktów spożywczych. Dlatego zwróć większą uwagę na czytanie składu i unikaj żywności, która zawiera częściowo zestalony tłuszcz. W ten sposób skutecznie usuniesz ze swojej diety największe źródła kwasów tłuszczowych trans. [1]

Sól

Nie powinniśmy spożywać więcej niż 5 g soli dziennie. Łatwo jest przekroczyć ten limit, dlatego należy nie tylko ograniczyć solenie podczas gotowania i przygotowywania potraw, ale także monitorować zawartość soli w żywności.

Produkty o wysokiej zawartości soli:

• sery niebieskie, sery typu bałkańskiego, Halloumi, sery typu string itp. (Brie ma do 1 g soli w 100 g)
• szynka, kiełbasy, salami i inne wędliny (100 g kiełbasy zawiera do 2 g soli)
• pieczywo, zwłaszcza te posypane solą (kajzerka zawiera około 1 g soli)
• półprodukty
• płatki śniadaniowe

3. Dodatki do żywności

W Europie chyba największym postrachem na opakowaniach żywności są substancje oznaczone literą „E” i trzema cyframi. Pod tym oznaczeniem kryją się dodatki, które dodaje się do żywności w celu podniesienia jej jakości – poprawy koloru, zapachu, przedłużenia trwałości itp. Są to np. barwniki, słodziki, konserwanty, substancje żelujące itp.

Uważa się je za „zagrożenie biologiczne” i dużą popularnością cieszy się żywność, która podobno nie zawiera żadnego z nich. Ale litera „E” faktycznie uspokaja, że tak oznaczona substancja jest bezpieczna i spełnia europejskie przepisy. Każdy dodatek, który pojawia się w żywności, przeszedł szczegółowe badania i został zatwierdzony przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA). [11]

Niektóre przeciwutleniacze, witaminy, naturalne barwniki, polialkohole stosowane jako substancje słodzące itp. są również uważane za dodatki. Oto kilka przykładów:

• Kurkumina (E100), naturalnie zawarta w kurkumie, jest stosowana jako barwnik.
• Chlorofil (E140) to pigment, który nadaje roślinom (nie tylko tym niejadalnym, ale też np. sałacie) zielony kolor. Jest on również stosowany jako barwnik.
• Kwas askorbinowy, inaczej zwany witaminą C (E300), pełni w żywności rolę przeciwutleniacza.
• Guma guar (E412) to błonnik naturalnie występujący w fasoli guar (roślina strączkowa pochodząca z Azji). Służy jako emulgator i substancja zagęszczająca w żywności. [7]

Nawet zwykły „naturalny” banan jest tak naprawdę pełen chemii. Zawiera on na przykład:

• cukier (glukoza, fruktoza itp.), skrobię
• aminokwasy (kwas glutaminowy, kwas asparaginowy, lizyna, arginina, walina itd.)
• kwasy tłuszczowe (kwas linolowy, kwas stearynowy, kwas oleinowy itd.)
• ryboflawinę, która służy jako barwnik
• smak i kolor zawdzięcza zawartości składników tj. 3-metylobut-1-yn, 2-metylobut-1-yn, butanian etylu, octan pentylu i wiele innych

Jeśli poszukasz w swej pamięci, z pewnością przypomnisz sobie, że o wszystkich tych substancjach była mowa na lekcjach chemii. Związki chemiczne powstają nie tylko w laboratoriach. W wielu przypadkach tworzy je sama natura i są dosłownie we wszystkim co „naturalne” wokół nas. Zdecydowanie więc nie musisz się ich bać.

4. Alergeny

Jeśli masz alergie pokarmowe, ten dział będzie dla Ciebie prawdopodobnie najważniejszy. Alergeny są zawsze wyróżnione spośród innych składników w składzie produktu. Na przykład są napisane innym rodzajem czcionki, pogrubione, mają inny kolor lub inny kolor tła. Natomiast gdy alergen jest wymieniony w nazwie potrawy (np. ryż z mlekiem, gdzie alergenem jest mleko), nie trzeba go wymieniać. [18]

Oficjalna lista alergenów zawiera 14 pozycji:

• Zboża zawierające gluten
• Skorupiaki
• Jajka
• Ryby
• Orzeszki ziemne
• Soja
• Mleko
• Owoce morza
• Seler
• Musztarda
• Sezam
• Dwutlenek siarki i siarczyny
• Łubin
• Owoce morza ^[18]

Jak rozumieć stwierdzenie, że żywność zawiera tylko śladowe ilości alergenu?

Często można spotkać się z informacją, że żywność zawiera „śladowe ilości” jakiegoś alergenu, na przykład „śladowe ilości glutenu”. Tym samym producent daje znać, że żywność jest produkowana w zakładzie, w którym stosuje się dany alergen i możliwe jest, że żywność jest nim zanieczyszczona. Przykładowo, produkt zawierający wyłącznie składniki bezglutenowe może zostać wyprodukowany w miejscu, gdzie przetwarzana jest również pszenica (zawiera gluten). W takim przypadku producent podałby na opakowaniu, że żywność może zawierać śladowe ilości glutenu. Jest to ilość, której producent nie był w stanie wykryć za pomocą stosowanych metod laboratoryjnych, dlatego wymienia tam te alergeny jako środek ostrożności.

5. Data przydatności do spożycia i data ważności

Do tej pory mogłeś odnosić wrażenie, że te dwa różne oznaczenia dat oznaczają to samo. Jednak tak nie jest.

• Data przydatności do spożycia jest stosowana w przypadku żywności o długim terminie przydatności do spożycia, takiej jak makarony, konserwy, płatki owsiane, itp. Żywność ta może być spożywana nawet po upływie podanej daty. Jednak sprzedawcy mogą ją sprzedawać tylko wtedy, gdy zaznaczą, że minęła data przydatności do spożycia, a także muszą je oddzielić od innych produktów.
• Data ważności jest stosowana w przypadku żywności łatwo psującej się. Są to na przykład produkty mleczne lub wędliny. Po upływie tej daty żywność nie jest już uważana za bezpieczną do spożycia. [18]

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o terminie przydatności do spożycia i przechowywaniu żywności, przeczytaj nasz artykuł Jak prawidłowo przechowywać żywność, aby jak najdłużej zachowała świeżość.

6. Znaki jakości

Prawdopodobnie zauważyłeś, że żywność jest często oznakowana różnokolorowymi naklejkami. Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że to tylko chwyt marketingowy, ale w rzeczywistości są to etykiety, które gwarantują jakość żywności. Są one przyznawane przez instytucje państwowe lub organizacje prywatne na podstawie określonych kryteriów – wartości odżywczej żywności, pochodzenia użytych surowców, technologii produkcji itp. Jednocześnie jednak zdarzają się etykiety, które są niczym innym jak chwytem marketingowym, dlatego korzystnie jest wiedzieć, kto stoi za danym logo.

Znaki przyznawane przez Unię Europejską

W Unii Europejskiej funkcjonuje system zwany Chronionymi Oznaczeniami Geograficznymi, który obejmuje trzy znaki jakości żywności.

Gwarantowana Tradycyjna Specjalność

Znak ten stosowany jest w przypadku żywności, która od dłuższego czasu produkowana jest tradycyjnymi metodami, a do jej produkcji wykorzystywane są tradycyjne surowce. [12]

Jaka żywność posiada ten znak? Na przykład:

• Słowacja: Bułki bratysławskie, parówki spiskie
• Czechy: Szynka praska
• Polska: Kiełbasa swojska
• Węgry: twaróg, chleb Pogača
• Włochy: pizza, Mozzarella [15,21]

Chroniona Nazwa Pochodzenia

Aby jakakolwiek żywność mogła być oznaczona taką nazwą, cała jej produkcja musi odbywać się w regionie, z którego pochodzi. Jednocześnie żywność ta musi posiadać właściwości charakterystyczne dla tego obszaru. [12]

Jaka żywność posiada tę etykietę?

• Słowacja: przyprawa z papryki Žitavská
• Czechy: Czeski kminek, karp pohořelicki
• Austria: Ser szary tyrolski, górski ser Vorarlberg
• Grecja: Ser feta
• Polska: Bryndza Podhalańska, ser wędzony Oscypek [10]

Chronione Oznaczenie Geograficzne

To oznaczenie mówi nam, że przynajmniej jedna faza produkcji (wytwarzanie, przetwarzanie itp.) miała miejsce w regionie, z którego pochodzi dana żywność. Żywność ta musi być również typowa dla danego regionu. [12]

Jaka żywność posiada tę etykietę?

• Słowacja: Ciasto kominowe ze Skalic, Parenica wędzona
• Czechy: Ołomuniecki twarożek, Piernik pardubicki
• Włochy: Prosciutto
• Austria: szparagi Marchfeld[10,13,23]

Inne międzynarodowe oznaczenia

Nutri-score

Ostatnio na opakowaniach żywności zaczęły pojawiać się etykiety przypominające sygnalizację świetlną. Nutri-score wywodzi się z Francji i obecnie jest stosowany w niektórych krajach europejskich (oprócz Francji np. we Włoszech, Holandii, Belgii itd.). Jednocześnie mówi się o tym, że docelowo mógłby zostać wprowadzony we wszystkich krajach Unii Europejskiej. System ten ocenia żywność na podstawie zawartości kalorii i składników odżywczych. Punkty są dodawane i odejmowane za zawartości kalorii i składników odżywczych, a wynik jest obliczany za pomocą algorytmu. Klient widzi końcową ocenę w postaci określonej litery i koloru. Litera A i ciemnozielony kolor oznaczają najlepszą ocenę, natomiast najgorszy wynik to litera E i kolor czerwony. Nutri-score pomaga ludziom w łatwy i przejrzysty sposób nawigować po swoich wyborach żywieniowych. [19,20]

Żywność ekologiczna

Żywność oznaczona logo lub napisem „bio” nie jest automatycznie zdrowsza i nie ma lepszych wartości odżywczych niż żywność „non-bio”. Oznaczenie to oznacza, że żywność jest produktem rolnictwa ekologicznego i została wyprodukowana w ściśle określonych i kontrolowanych warunkach.

Przykładowe zasady rolnictwa ekologicznego:

• Zabronione jest stosowanie syntetycznych nawozów, pestycydów itp.
• Ważny jest dobrostan zwierząt hodowlanych – muszą mieć wystarczającą przestrzeń życiową, udogodnienia do odpoczynku, wystarczającą ilość wysokiej jakości paszy itp.
• Stosowanie antybiotyków jest ograniczone do przypadków, gdy jest to konieczne dla zdrowia zwierzęcia. [3]

W sklepach można znaleźć europejskie oznakowanie żywności ekologicznej, które wygląda tak:

Zgodnie z europejskimi wytycznymi, produkt jest naprawdę bio tylko wtedy, gdy zawiera podane oznaczenie. Jeśli produkt jest oznaczony jako naturalny, eko, organiczny, itp. nie należy do żywności bio.

7. Oświadczenia zdrowotne i żywieniowe

Ten tytuł obejmuje wszystkie te informacje na opakowaniach żywności, które informują, że żywność ma wysoką zawartość białka i błonnika lub niską zawartość tłuszczu. Zdecydowana większość z nich nie jest strategią marketingową, jak wielu sądzi. To etykieta oparta na przepisach dotyczących znakowania żywności. Zatwierdzenie tych informacji leży w rękach Komisji Europejskiej. Mogą one pojawić się na opakowaniu tylko wtedy, gdy żywność spełnia ściśle określone kryteria. Jeśli producenci ich nie spełnią, może im grozić zakaz sprzedaży tej konkretnej żywności lub grzywna.

Oświadczenia żywieniowe

Koncentrują się one na zawartości składnika odżywczego w żywności. Mogą być podane na opakowaniu tylko wtedy, gdy żywność ma korzystne właściwości odżywcze i spełnia kryteria dotyczące zawartości składnika odżywczego, którego dotyczy oświadczenie.

Przykłady oświadczeń zdrowotnych na opakowaniach żywności:

• Niska zawartość tłuszczu: Oświadczenie może być stosowane tylko wówczas, gdy produkt spożywczy nie zawiera więcej niż 3 g tłuszczu w 100 g lub 1,5 g tłuszczu w 100 ml.
• Bez cukru: Może być na opakowaniu tylko wtedy, gdy produkt nie zawiera więcej niż 0,5 g cukru w 100 g lub 100 ml.
• Bez dodatku cukru: Produkt nie zawiera żadnych dodanych cukrów (cukrów prostych i dwucukrów). Żywność ta może jednak zawierać naturalnie występujące cukry.
• Źródło błonnika: Żywność można nazwać źródłem błonnika tylko wtedy, gdy zawiera więcej niż 3 g błonnika w 100 g lub 1,5 g błonnika w 100 kcal.
• Wysoka zawartość białka: Oświadczenie może być stosowane, gdy ponad 20% wartości energetycznej żywności stanowi białko. [17]

Przedstawianie oświadczeń żywieniowych jest opcjonalne, więc zdecydowanie nie należy traktować ich jako głównej wskazówki przy zakupie żywności. Nadal prawdą jest, że najpierw należy spojrzeć na listę składników i informacje żywieniowe. Jest to najlepszy sposób, aby dowiedzieć się o wartości odżywczej kupowanej żywności.

Przykłady oświadczeń zdrowotnych na opakowaniach żywności:

• Kwas dokozaheksaenowy (kwas tłuszczowy omega-3) przyczynia się do utrzymania prawidłowej aktywności mózgu.
• Witamina D przyczynia się do optymalnego funkcjonowania układu odpornościowego.
• Wapń jest potrzebny do utrzymania prawidłowego stanu zdrowia kości.
• Witamina C przyczynia się do normalnego tworzenia kolagenu dla optymalnego funkcjonowania skóry. [9]

Oświadczenia, które nie zostały zweryfikowane

Niestety, nie wszystkie informacje na opakowaniach żywności posiadają jasne zasady regulujące ich stosowanie. Duża część żywności opatrzona jest komunikatami typu Dla dzieci, Wellness, Fitness, Vegan, itp. Nie ma jednak żadnych kryteriów, które określałyby, jaką listę składników czy wartości odżywczych powinna mieć tak oznakowana żywność. Nie ma też żadnych kryteriów, które określałyby, jaką listę składników lub wartości odżywcze powinna mieć taka żywność. Dlatego też należy traktować te etykiety z przymrużeniem oka i raczej skupić się na liście składników żywności i tabeli wartości odżywczych, które powiedzą nam całą prawdę.

O czym warto pamiętać?

Pierwsze spojrzenie na opakowanie żywności często może być mylące. Ale jeśli wytrwasz i skupisz się na kilku podstawach, zostaniesz profesjonalistą w krótkim czasie. Przede wszystkim, zawsze zwracaj uwagę na listę składników żywności. Ograniczaj produkty z obszerną listą składników i dużą ilością dodatków. Nie zapominaj o tabeli wartości odżywczych, aby sprawdzić wartość energetyczną i zawartość składników odżywczych w żywności. Etykiety jakości czy oświadczenia żywieniowe i zdrowotne mogą pomóc Ci w dokonaniu właściwego wyboru. Z kolei osoby cierpiące na alergie nie powinny zapominać o liście alergenów, a każdy, kto nie lubi problemów jelitowych, powinien znać różnicę między datą ważności a datą przydatności do spożycia.

Jeśli artykuł nauczył Cię czegoś nowego, nie zachowuj tego dla siebie i udostępnij go, dzieląc się nim ze znajomymi.

Źródła:

[1] DUYFF, R.L. Complete Food & Nutrition Guide. . New York: Academy of Nutrition and Dietetics, 2017. ISBN 978-0-544-52058-5.

[2] EFSA PANEL ON DIETETIC PRODUCTS, NUTRITION, AND ALLERGIES (NDA) Scientific Opinion on Dietary Reference Values for carbohydrates and dietary fibre. In EFSA Journal . 2010. Vol. 8, no. 3, s. 1462. .

[3] EUROPEAN COMMISSION Organic production and products. In European Commission – https://ec.europa.eu/info/food-farming-fisheries/farming/organic-farming/organic-production-and-products_en

[4] EUROPEAN FOOD SAFETY AUTHORITY EFSA sets European dietary reference values for nutrient intakes – https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/nda100326

[5] KVAPIL, P. Kdo za iniciativou a logem stojí – https://www.vimcojim.cz/vim-co-jim/o-spolecnosti/o-nas/Kdo-za-iniciativou-a-logem-stoji__s750x7427.html

[6] SR, M. Pôdohospodárstva a rozvoja vidieka Podľa Značky kvality SK sa orientuje stále viac obchodníkov i kupujúcich. In MPRV SR – https://www.mpsr.sk/podla-znacky-kvality-sk-sa-orientuje-stale-viac-obchodnikov-i-kupujucich/125---8123

[7] Approved additives and E numbers. In Food Standards Agency – https://www.food.gov.uk/business-guidance/approved-additives-and-e-numbers

[8] EU - Labelling Requirements | CE Intelligence. In – https://www.ceintelligence.com/content_manager/contentPages/view/eu-labelling-requirements

[9] EU Register of nutrition and health claims made on foods (v.3.6). – https://ec.europa.eu/food/safety/labelling_nutrition/claims/register/public/?event=search

[10] European Quality Schemes | More than Food. In – https://europa.eu/more-than-food-uae/european-quality-schemes

[11] Food Labelling Basics: How Well Do You Understand E Numbers? – https://www.nutritics.com/en/resources/blog/food-labelling-basics-how-well-do-you-understand-e-numbers

[12] Geographical indications and quality schemes explained. – https://agriculture.ec.europa.eu/farming/geographical-indications-and-quality-schemes/geographical-indications-and-quality-schemes-explained_en

[13] Chráněné zeměpisné označení (Potraviny, eAGRI) – https://eagri.cz/public/web/mze/potraviny/znacky-kvality-potravin/chranena-zemepisna-oznaceni

[14] KLASA (Potraviny, eAGRI). – https://eagri.cz/public/web/mze/potraviny/znacky-kvality-potravin/narodni-program-podpory-potravin-klasa/

[15] Politika kvality – https://www.mpsr.sk/politikakvality/index.php?go=1

[16] Regionální potravina (Potraviny, eAGRI) – https://eagri.cz/public/web/mze/potraviny/znacky-kvality-potravin/regionalni-potraviny.

[17] Regulation (EU) No 1169/2011 of the European Parliament and of the Council of 25 October 2011 on the provision of food information to consumers, amending Regulations (EC) No 1924/2006 and (EC) No 1925/2006 of the European Parliament and of the Council, and repealing Commission Directive 87/250/EEC, Council Directive 90/496/EEC, Commission Directive 1999/10/EC, Directive 2000/13/EC of the European Parliament and of the Council, Commission Directives 2002/67/EC and 2008/5/EC and Commission Regulation (EC) No 608/2004 (Text with EEA relevance) – https://www.legislation.gov.uk/eur/2011/1169/contents?view=plain

[18] The Nutri-Score: A Science-Based Front-of-Pack Nutrition Label, IARC Evidence Summary Brief No. 2 – IARC – https://www.iarc.who.int/featured-news/brief2-nutri-score/

[19] WHO: EU-wide introduction of Nutri-Score necessary. – https://www.foodwatch.org/en/news/2021/who-eu-wide-introduction-of-nutri-score-necessary/?cookieLevel=not-set

[20] Zaručené tradiční speciality (Potraviny, eAGRI). – https://eagri.cz/public/web/mze/potraviny/znacky-kvality-potravin/zarucene-tradicni-speciality

[21] Značky kvality potravin (Potraviny, eAGRI) – https://eagri.cz/public/web/mze/potraviny/znacky-kvality-potravin

[22] Zoznam označení pôvodu a zemepisných označení zaslaných na zápis do registra chránených označení pôvodu a chránených zemepisných označení vedeného Európskou komisiou | Úrad priemyselného vlastníctva Slovenskej republiky – https://www.indprop.gov.sk/oznacenia-povodu-vyrobkov-a-zemepisne-oznacenia-vyrobkov/oznacenia-povodu-a-zemepisne-oznacenia/zoznam-op-zo-zaslanych-ek