PCOS – syndrom, z którym każda kobieta powinna się zapoznać

PCOS w skrócie oznacza Zespół Policystycznych Jajników, a każda kobieta, która zaczęła miesiączkować powinna się z nim zapoznać. Dotyczy on wielu kobiet na całym świecie, a wiele z nich może go nawet nie znać. Eksperci nie znają dokładnej przyczyny, ale może być ona również związana z insulinoopornością. Dowiedz się o PCOS, jego objawach, rodzajach, powikłaniach i diagnozie.

PCOS – co to dokładnie jest?

PCOS lub Zespół Policystycznych Jajników jest chorobą kobiecą, która wpływa na poziom żeńskich hormonów. Dotyka on co najmniej 7% dorosłych kobiet, a badania pokazują, że 5% do 10% kobiet w wieku od 18 do 44 lat może cierpieć na ten zespół w Stanach Zjednoczonych. W związku z tym jest to najczęstsza nieprawidłowość endokrynologiczna wśród kobiet w wieku rozrodczym w Stanach Zjednoczonych. Chociaż przedstawiamy statystyki z USA, PCOS dotyczy kobiet z różnych części świata i powinny one znać niezbędne informacje na ten temat. [1] [2]

W 2012 roku zespół ten dotknął około 116 milionów kobiet na całym świecie, co stanowi 3.4%. W takich krajach jak USA, Wielka Brytania, Australia, Grecja czy Hiszpania, częstość występowania PCOS według kryteriów diagnostycznych NIH (National Institute of Health) kształtuje się na poziomie 6% – 9%. Znacznie bardziej przerażający jest fakt, że w skali globalnej zachorowalność na PCOS jest zmienna, jej wartości ​​mogą wynosić od 2.2% do 26%. Badanie z 2012 roku wskazuje na fakt, że wiele kobiet żyje z tym zespołem bez diagnozy. Dlatego tak ważne jest podnoszenie świadomości na temat tego zjawiska i wskazywanie na jego objawy oraz możliwe zagrożenia. [2] [3] [4] [5]

Jajniki policystyczne odnoszą się do stanu, w którym wewnątrz jajników znajduje się wiele woreczków wypełnionych płynem. Są to pęcherzyki, w których znajduje się niedojrzałe jajo. Sam termin „policystyczny” jest połączeniem słów „poli” w znaczeniu „wielo” i „torbielowych”. Niektóre z kobiet cierpiące na ten zespół mają torbiele na jajnikach. Jednakże, nazwa ta może być również uznana za częściowo mylącą, ponieważ wiele kobiet z PCOS nie ma cyst. Dlatego też nazwa ta może nie dotyczyć wszystkich kobiet. W tym artykule przybliżymy ci rodzaje PCOS i ich różnice. [2] [6]

PCOS został po raz pierwszy opisany przez I. F. Steina i M. Leventhala około 80 lat temu w pracy zatytułowanej Amenorrhea associated with polycystic ovaries. Został on opisany jako oligo-amenorrhea i zespół policystycznych jajników, które są w różnym stopniu związane z otyłością, trądzikiem i hirsutyzmem, tj. zwiększonym owłosieniem, na przykład na twarzy. Zespołem tym specjaliści zajmują się od wielu lat, ale obecnie można leczyć tylko jego objawy. [9] [10] [11]

Objawy PCOS

PCOS ma wiele objawów, które mogą wskazywać na jego obecność. Mogą one wystąpić podczas pierwszej menstruacji w okresie dojrzewania, ale nie jest to regułą. PCOS może również rozwinąć się później, na przykład przy wzroście wagi ciała. Objawy PCOS powinny być znane kobietom w każdym wieku, tak aby można je było rozpoznać wcześnie. Ponadto objawy PCOS są zazwyczaj poważniejsze w przypadku otyłości. Ważne jest, aby dodać, że wymienione poniżej objawy mogą objawiać się w różnym stopniu i nie wszystkie z nich. Możliwe, że niektóre kobiety z PCOS mają jedynie problemy z menstruacją lub poczęciem dziecka. [7] [8]

1. Nieregularna menstruacja

Odchylenia od regularnej menstruacji są najczęstszym przejawem tego zespołu. Długotrwałe lub nieregularne miesiączki mogą objawiać się na przykład dłuższymi niż 35 dni cyklami menstruacyjnymi, mniej niż 9 menstruacjami w roku lub trudnymi miesiączkami. Zespół ten objawia się w wartościach laboratoryjnych​​ wysokim poziomem hormonu luteinizującego. Zespół ten można również zaobserwować na sobie, więc w razie wątpliwości nie jest złym pomysłem szukanie eksperta. [7] [12]

2. Hiperandrogenizm

Drugim objawem jest zmiana fizyczna, jaką można również zaobserwować na ciele. Sam termin odnosi się do zwiększonego wydzielania androgenów – męskich hormonów płciowych. Jego przejawem jest wyższy poziom testosteronu i androsteronu mierzony w laboratorium. Podczas badania klinicznego objawił się trądzikiem, hirsutyzmem, chorobą skóry rogowaceniem ciemnym i łysieniem androgenowym (rodzaj łysienia). Mówiąc wprost, ze względu na zwiększoną produkcję męskich hormonów płciowych, kobiety z PCOS doświadczają trądziku, wzrostu włosów, wypadania włosów i specyficznych chorób skóry. Te objawy i opóźnione miesiączki mogą wskazywać na występowanie PCOS. [7] [12] [13] [14]

3. Policystyczne jajniki

Trzeci symptom choroby, w odróżnieniu od poprzednich widoczny jest za pomocą ultrasonografu. Objawia się w tym, że jajniki mogą się powiększać i zawierać 12 lub więcej pęcherzyków w 1 jajniku. [7] [12]

Te produkty mogą Cię zainteresować:

Fenotypy PCOS

Kryteria rotterdamskie podzieliły PCOS na 4 fenotypy, ponieważ mogą one przejawiać się jako różne choroby [12]:

1. Klasyczny zespół policystycznych jajników (Frank lub klasyczne jajniki PCOS) – ich objawy obejmują policystyczne jajniki, hiperandrogenizm i przewlekłą anowulację. 
2. Klasyczny zespół niepolicystycznych jajników PCOS – objawy tego typu obejmują hiperandrogenizm, przewlekłą anowulację, ale prawidłowo wyglądające jajniki. 
3. Nieklasyczny owulacyjny PCOS – różnica między poprzednimi typami jest taka, że jego objawy obejmują hiperandorgenizm i policystyczne jajniki, ale również regularny cykl menstruacyjny.
4. Nieklasyczny łagodny lub normoandrogenny PCOS – ostatni typ wskazuje na różnicę w nazwie, jego przejawami są przewlekła anowulacja i policystyczne jajniki, ale różnicą są androgeny w normie.

Przyczyny powstawania PCOS

Niestety dokładne i jednoznaczne przyczyny PCOS są nie do końca jasne. PCOS wiąże się z brakiem możliwości prawidłowej produkcji jaj, a naukowcy uważają, że wyższe poziomy androgenów są przyczyną tych problemów. Jedną z przyczyn rozprzestrzeniania się PCOS mogą być predyspozycje genetyczne. Innym powodem, według naukowców, jest wyższy poziom hormonów androgenów związanych z nadmiernym stanem zapalnym. Z tego powodu kobiety cierpiące na PCOS napotykają na zwiększony stan zapalny w organizmie. Ciekawostką jest fakt, że u kobiet z PCOS stwierdza się pewien rodzaj stanu zapalnego na niskim poziomie, co powoduje wytwarzanie androgenów w jajnikach policystycznych.

Ostatnim ważnym czynnikiem jest oporność na insulinę, ponieważ nawet 70% kobiet również cierpi na tę oporność. Jest to oporność komórek na prawidłową reakcję na insulinę w krwiobiegu. Trzustka wtedy produkuje więcej insuliny, co prowadzi do większej produkcji męskich hormonów. Oporność na można zoptymalizować zmieniając swój styl życia. Poprawi to twoją wrażliwość na insulinę i zapobiegnie poważniejszym komplikacjom. [2] [7]

Chcesz dowiedzieć się więcej o insulinooporności i wrażliwości na insulinę? Przeczytaj artykuł – Wrażliwość na insulinę – Jak ją zwiększyć i zapobiec insulinooporności.

Oprócz tych czynników, istnieje jeszcze jedna potencjalna przyczyna, która może wymagać rozważenia. Okazuje się, że czynnik etniczny może odgrywać pewną rolę w PCOS. Częstotliwość występowania jest różna u białych kobiet – 6.5% w Hiszpanii, 6.8% w Grecji lub tylko 4.7% w Alabamie w USA. Według badań z 2016 roku, różne czynniki środowiskowe (styl życia, dieta i aktywność fizyczna) mogą być również przyczyną. W badaniu stwierdzono, że PCOS i cukrzyca typu 2 występują częściej u kobiet w Wielkiej Brytanii wśród kobiet pochodzenia azjatyckiego. Ciekawe byłoby sprawdzić, czy dotyczy to tylko kobiet pochodzenia azjatyckiego mieszkających w Wielkiej Brytanii czy w ogóle. To do naukowców należy wyjaśnienie, dlaczego częstość występowania jest niższa w Alabamie i czy jest to związane ze stylem życia i środowiskiem naturalnym. [16]

Poza naukowo udowodnionymi faktami, szerzy się wiele mitów związanych z PCOS, które dobrze jest znać. Oto 5 mitów, które nie są do końca prawdziwe [17]:

• Sama przyczyniłaś się do PCOS  – przyczyny PCOS nie są znane, ale istnieje kilka czynników, które mogą wpływać na rozwój PCOS. Jednym z nich jest genetyka, więc jeśli ktoś w twojej rodzinie ma PCOS, jesteś bardziej narażony na jego wystąpienie.
• PCOS jest rzadkim zaburzeniem – dokładne liczby się zmieniają i niektóre kobiety mogą nawet nie wiedzieć o tym zespole. Jednakże, naszym zdaniem, zgłoszone dane dotyczące liczby kobiet z PCOS nie potwierdzają, że jest to „rzadka” choroba.
• PCOS dotyczy tylko kobiet z nadwagą – otyłość nasila objawy PCOS i prawdą jest również to, że wiele kobiet z PCOS ma nadwagę. PCOS wiąże się z brakiem możliwości wykorzystywania insuliny przez organizm, a tym samym z przybieraniem na wadze. Fakt ten jest prawdopodobnie źródłem mitu, ale PCOS dotyczy kobiet o każdej masie ciała.
• Pozbędziesz się PCOS, jeśli stracisz na wadze – nie ma na niego lekarstwa, a leczenie ma na celu opanowanie objawów. Z drugiej strony, prawdą jest, że PCOS jest związany z poziomem hormonów. Zdrowy tryb życia i odpowiednia dieta pomogą Ci regulować poziom hormonów, takich jak insulina.
• Nie możesz zajść w ciążę, mając PCOS – PCOS wpływa na Twoje jajniki i zdolność do zajścia w ciążę, ale istnieją leki, które mogą stymulować owulację. Dlatego najlepiej skonsultować się w sprawie leczenia bezpłodności z lekarzem. Zdecydowanie najlepiej jest skonsultować opcje i rozwiązania ze specjalistą.

PCOS i hormony

Związek pomiędzy poziomem hormonów a PCOS nie jest zaskoczeniem. Brak równowagi hormonalnej stwierdzono u wielu kobiet z tym zespołem. Brak równowagi stwierdzono w przypadku 4 hormonów [15]:

1. Testosteron – to prawda, testosteron nie jest tylko męskim hormonem, ponieważ jest produkowany w małych ilościach przez kobiety. Wyższy poziom tego głównie „męskiego” hormonu jest też problemem kobiet.
2. Hormon luteinizujący (LH) – LH jest hormonem, który przede wszystkim stymuluje owulację w organizmie kobiety, ale podwyższony poziom LH powoduje nadzwyczajny wpływ na jajniki.
3. Globulina wiążąca hormon płciowy (SHBG) – hormon o długiej nazwie zmniejsza działanie testosteronu, a niskie poziomy SHBG stwierdzono u kobiet z PCOS.
4. Prolaktyna – hormon, który stymuluje pracę gruczołów sutkowych i produkcję mleka, a zwiększony poziom prolaktyny stwierdzono u niektórych kobiet z PCOS.

PCOS i inne powikłania

PCOS jest chorobą, która może przynieść ze sobą również kilka innych problemów. Zaburzenia równowagi hormonalnej spowodowane przez PCOS lub wysoki poziom androgenów mogą powodować większe ryzyko dalszych powikłań. [18]

1. Problemy z płodnością – torbiele na jajnikach wpływają na jajeczkowanie, a nieregularna owulacja powoduje, że nie dochodzi do uwolnienia zbyt wielu jaj. PCOS wpływa na szanse zajścia w ciążę, a od 70 do 80% kobiet z tym zespołem ma te problemy. Odsetek ten jest wysoki, ale jednocześnie nie oznacza to, że nie można zajść w ciążę z PCOS. Specjaliści z pewnością wskażą ci możliwości promowania płodności. [2] [18]

2. Zespół metaboliczny i problem z insuliną – Zespół metaboliczny to szereg objawów, które zwiększają ryzyko wystąpienia cukrzycy lub chorób układu krążenia. Czynniki ZS to wysokie ciśnienie krwi, wysoki poziom cholesterolu lub wysoki poziom cukru we krwi z powodu insulinooporności. Możesz również zwiększyć swoją wrażliwość na insulinę dzięki odpowiedniej diecie i ćwiczeniom, ponieważ oporność może przerodzić się w cukrzycę. Jeśli masz problemy z poziomem hormonów, zdecydowanie warto rozważyć poprawę swojego stylu życia, co może pomóc w zapobieganiu poważniejszym konsekwencjom zdrowotnym. [2] [18]

PCOS może być związany z wieloma powikłaniami zdrowotnymi, takimi jak lęk i depresja, rak endometrium lub bezdech senny. [2]

Diagnoza i leczenie PCOS

Diagnozę PCOS można rozpocząć od konsultacji z lekarzem, który zweryfikuje Twój cykl miesiączkowy i zmiany wagi. Następnie monitorowany jest wzrost włosów, trądzik i oporność na insulinę. W dalszej kolejności lekarz może zalecić inne badania, takie jak badanie ultrasonograficzne, ginekologiczne (badanie miednicy) i badania krwi. Podczas badania ginekologicznego lekarz będzie ręcznie badał narządy rozrodcze. Wyniki badań krwi koncentrują się na poziomie hormonów, a lekarz może zalecić dodatkowe badania na poziom cholesterolu, trójglicerydów i cukru. Badanie ultrasonograficzne weryfikuje wygląd jajników i błony śluzowej macicy. Diagnoza PCOS jest w ten sposób konieczna, ponieważ nie ma jeszcze jednego, jednoznacznego badania, które pozwoliłoby jednoznacznie określić PCOS. Lekarz musi ustalić występowanie tego zespołu. PCOS ma objawy, które można zauważyć, ale zamiast googlowania, najlepiej jest zgłosić się do lekarza. Jeśli jesteś zainteresowany tym tematem, zdecydowanie warto poszukać eksperta w razie wątpliwości. Skontaktuj się z lekarzem, jeśli masz opóźnioną menstruację ale nie jesteś w ciąży lub jeśli nie możesz zajść w ciążę przez 12 miesięcy. Inną możliwością jest obserwacja objawów PCOS lub cukrzycy, takich jak utrata wagi, pragnienie i nieostre widzenie. [2] [19]

Obecnie nie ma lekarstwa na PCOS, a leczenie koncentruje się na leczeniu objawów. PCOS może objawiać się kilkoma lub tylko jednym objawem, więc leczenie objawowe może się różnić. Przede wszystkim kobietom z nadwagą zaleca się zmniejszenie masy ciała, co może przyczynić się do poprawy stanu zdrowia. Ponadto, istnieją leki regulujące nadmierny wzrost włosów i wywołujące regularny okres. Menstruacja może być również spowodowana nieregularnym stosowaniem progestogenu. Leczenie PCOS obejmuje również leczenie płodności poprzez leki lub operacji, laparoskopową elektropunkcją jajników. Medycyna jest dziedziną, która stale się rozwija, więc nie jest wstydem wierzyć, że naukowcy odkryją lepsze sposoby leczenia PCOS. [20]

Zespół Policystycznych Jajników jest zaburzeniem, które nie zostało jeszcze wyraźnie wyleczone. Można zająć się jego objawami i poprawić jakość życia kobiet, które na niego cierpią. Uważa się, że istnieją czynniki, które mają wpływ na PCOS. Według naukowców może mieć on charakter genetyczny, ale może być również związany z insulinoopornością. Wierzymy, że dowiedziałaś się już wszystkiego o PCOS. Chcesz, żeby twoi przyjaciele dowiedzieli się o tym zespole? Nie wahaj się i wesprzyj artykuł, dzieląc się nim z innymi.

Źródła:

[1] Uche Anadu Ndefo, Angie Eaton, Monica Robinson Green – Polycystic Ovary Syndrome – A Review of Treatment Options With a Focus on Pharmacological Approaches – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3737989/#b5-ptj3806336

[2] Stephanie Watson – Polycystic Ovary Syndrome (PCOS): Symptoms, Causes, and Treatment – https://www.healthline.com/health/polycystic-ovary-disease

[3] R.Vidya Bharathi, S.Swetha, J.Neerajaa, J.Varsha Madhavica, Dakshina Moorthy Janani, S.N.Rekha, S.Ramya, B.Usha – An epidemiological survey: Effect of predisposing factors for PCOS in Indian urban and rural population – https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1110569016301510#:~:text=World%20Health%20Organization%20(WHO)%20estimates,to%20as%20high%20as%2026%25.

[4] Wendy M. Wolf, Rachel A. Wattick, Olivia N. Kinkade, Melissa D. Olfert – Geographical Prevalence of Polycystic Ovary Syndrome as Determined by Region and Race/Ethnicity – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6266413/

[5] Wendy A March, Vivienne M Moore, Kristyn J Willson, David I W Phillips, Robert J Norman, Michael J Davies – The prevalence of polycystic ovary syndrome in a community sample assessed under contrasting diagnostic criteria – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19910321/

[6] Polycystic Ovary Syndrome (PCOS) – https://www.webmd.com/women/what-is-pcos#1

[7] Polycystic ovary syndrome (PCOS) – https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/pcos/symptoms-causes/syc-20353439#:~:text=Polycystic%20ovary%20syndrome%20(PCOS)%20is,fail%20to%20regularly%20release%20eggs.

[8] Symptoms -Polycystic ovary syndrome – https://www.nhs.uk/conditions/polycystic-ovary-syndrome-pcos/symptoms/

[9] Robert L. Rosenfield, David A. Ehrmann – The Pathogenesis of Polycystic Ovary Syndrome (PCOS): The Hypothesis of PCOS as Functional Ovarian Hyperandrogenism Revisited – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5045492/

[10] Ricardo Azziz, Eli Y Adashi – Stein and Leventhal: 80 years on – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26704896/

[11] Hirsutism – https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hirsutism/symptoms-causes/syc-20354935#:~:text=Hirsutism%20(HUR%2Dsoot%2Diz,(androgens)%2C%20primarily%20testosterone.

[12] Samer El Hayek, Lynn Bitar, Layal H. Hamdar, Fadi G. Mirza, Georges Daoud – Poly Cystic Ovarian Syndrome: An Updated Overview – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4820451/

[13] Hyperandrogenism – https://medical-dictionary.thefreedictionary.com/Hyperandrogenism

[14] Androgenetic alopecia – https://ghr.nlm.nih.gov/condition/androgenetic-alopecia#:~:text=Androgenetic%20alopecia%20is%20a%20common,a%20characteristic%20%22M%22%20shape.

[15] Causes – Polycystic ovary syndrome – https://www.nhs.uk/conditions/polycystic-ovary-syndrome-pcos/causes/

[16] V. De Leo, M. C. Musacchio, V. Cappelli, M. G. Massaro, G. Morgante, F. Petraglia – Genetic, hormonal and metabolic aspects of PCOS: an update – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4947298/

[17] 5 Myths About Polycystic Ovary Syndrome (PCOS) – https://www.pennmedicine.org/updates/blogs/fertility-blog/2020/march/five-myths-about-pcos

[18] What Are the Complications of PCOS? – https://www.webmd.com/women/complications-pcos

[19] Polycystic ovary syndrome (PCOS) – https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/pcos/diagnosis-treatment/drc-20353443#:~:text=There’s%20no%20test%20to%20definitively,growth%2C%20insulin%20resistance%20and%20acne.

[20] Treatment – Polycystic ovary syndrome – https://www.nhs.uk/conditions/polycystic-ovary-syndrome-pcos/treatment/